Liên hệ: 0912 699 269  Đăng nhập  Đăng ký

Học Giả Herzog

Tiểu thuyết Herzog của tác giả Saul Bellow cho đến nay vẫn được coi là một trong những tiểu thuyết văn học vĩ đại nhất của nước Mỹ thời hậu chiến. HERZOG, một học giả về chủ nghĩa lãng mạn, một người hầu như chỉ sống cùng các ý tưởng của mình, một người chồng tồi bị vợ bỏ, một người cha nghèo khổ, một đứa trẻ vô ơn, một người anh em xa cách, một người bạn ích kỷ, một công dân lãnh đạm và ở tuổi bốn mươi bảy, hôn nhân tan vỡ, công việc tan vỡ, anh mang nỗi u sầu đi tìm kiếm miền đất hứa, tìm lại sự cân bằng, và cứu rỗi. Cùng với kỹ thuật viết sáng tạo, Saul Bellow đã kể một câu chuyện đậm chất dí dỏm của người Do Thái, tính hài hước, cái bệnh hoạn, niềm đam mê tri thức cùng các giá trị đạo đức, và sự hăng hái với những tư tưởng tiến bộ. Ngày nay Herzog vẫn được coi là một trong những tiểu thuyết văn học vĩ đại nhất của nước Mỹ thời hậu chiến. Tiểu thuyết Herzog được dịch giả Thiếu Khanh chuyển ngữ và được Tao Đàn xuất bản tháng 1/2019.  *** “Herzog” là cuốn sách đã làm nên danh tiếng của Saul Bellow. Cuốn sách xuất bản năm 1964, khi ấy ông 49 tuổi. Ông đã được giới phê bình đánh giá cao từ cuốn tiểu thuyết đầu tay “Dangling Man” (1944) và vào năm 1954 đã giành giải National Book Award cho “The Adventures of Augie March”. Nhưng “Herzog” mới thực sự đưa ông trở thành một nhân vật của công chúng, một cây bút được cả ngoài giới mộ điệu văn chương biết đến – một “tác gia”. Theo như lời Greg, con trai của Bellow, “Herzog” đánh dấu thời điểm mà “Saul trẻ” hóa “Saul già”. Mang danh tác gia – nghĩa là thành một gười truyền cảm hứng, đôi khi được thần tượng, đôi khi bị ghen tị, hoặc cả hai. Tên tuổi lọt vào các danh sách đề cử, quan điểm được trích dẫn. Với trường hợp của Bellow, ông lên đến đỉnh cao danh vọng trong lớp tác gia đương thời với 3 lần nhận giải National Book Awards, 1 giải Pulitzer và cuối cùng là Nobel Văn chương. Ông cũng bị lôi kéo vào các tranh cãi về chính trị, khác biệt thế hệ và chiến-tranh-văn-hóa mà khi còn trẻ, ông đã luôn cẩn thận né tránh. Bellow là người sắc bén, đọc nhiều, có óc quan sát và ông cũng tự nhận mình là người sỏi đời. Nhưng sau rốt ông vẫn là một tiểu thuyết gia, không phải một nhà báo xã luận – hay như ông nói, một chú chim chứ không phải một nhà điểu học. *** Saul Bellow từng tự nhận, mình là một con mèo độc lai độc vãng (I was the cat who walked by himself). Nhưng sự thực phải nói đầy đủ hơn thì: ông là một con mèo thường xuyên ở trong thời kỳ động dục. Ông chỉ có 5 bà vợ chính thức, và hàng tá người tình. Người ta nhận xét về ông như sau: đẹp trai, quyến rũ, tài giỏi, khéo ăn nói, và nhiều bạn tình, quan trọng là các bạn tình của ông đều trẻ và đẹp. 74 tuổi ông còn cưới được cô vợ mới 31 tuổi là biết rồi đó. Saul Bellow bị bạn thân cướp mất vợ, nhưng bù lại ông cũng cướp bạn gái của bạn thân. Bạn thân ông chính là Nhà văn nổi tiếng Philip Roth. Vâng, các bạn đang nghĩ đúng rồi đó. Saul Bellow cướp bạn gái của Philip Roth. Chuyện vợ con gái gú của Saul Bellow không biết nói sao cho hết được. Kể các bạn nghe chơi vài cố sự trong cuộc đời ông mà thôi. Chúng ta hãy bắt đầu bằng Herzog nha. Herzog được viết dựa trên nhiều tình tiết có thật đã xảy ra trong đời của Saul Bellow. Nhân tiện sách Herzog của Tao Đàn đã xuất bản và có bán tại đây https://goo.gl/CwSLJ4 nha. Năm 1953, Saul Bellow nhận một công việc mới ở Bard College. Lúc này Saul Bellow đã ly thân với với người vợ đầu - Anita, và ngay anh đã cặp kè với một người bạn gái mới có cái tên Nga ngố đọc muốn trẹo lưỡi Sondra Tschacbasov, nên cô thường được gọi thân mật là Sasha. Sasha làm thư ký ở Partisan Review, và quan trọng là Sasha đẹp và cực kỳ hấp dẫn, đã thế lại còn trẻ hơn Saul Bellow 16 tuổi. (hi hi bạn nào đọc Herzog rồi hẳn đã mường tượng ra cô vợ Madeleine rồi đúng không?) Tại Bard College, Saul Bellow chơi thân với một giáo sư văn học có tên là Jack Ludwig, người cũng đã có vợ rồi. Tay GS Ludwing này có mọi tính xấu của người Do Thái. Nhưng lại rất thần tượng Saul Bellow. Ludwing thường xuyên đi bách bộ cùng Saul Bellow, rồi khen ngợi, rồi ca ngợi các tác phẩm của Saul Bellow hết lời, nói chung thân thiết đến độ không bút nào tả xiết. (đến đây các bạn đã thấy nhân vật Valentine Gersbach xuất hiện rồi đúng không?) Năm 1956, Saul Bellow kết hôn với Sasha, sau khi li dị xong người vợ đầu. Sasha sanh cho Saul Bellow một bé trai đặt tên là Adam. (đoạn này hơi khác trong truyện chút xíu nhỉ?) Và Saul Bellow nói với Sasha rằng: đứa bé là trách nhiệm của cô, ông đã quá già để chăm bẵm cho một đứa trẻ. Quả thật không oan khi sau này con trai của ông (ko phải Adam) viết một cuốn sách về bố mình chỉ để kể rằng: Saul Bellow, một nhà văn vĩ đại, nhưng là một ông bố tệ hại (Great author, terrible father). Đến năm 1958 Saul Bellow được mời đến dạy ở ĐH Minnesota. (Chuyện diễn biến gần giống với Herzog rồi nè.) Saul Bellow khăng khăng một mực bảo nhà trường, đã nhận ổng rồi, phải nhận luôn cả anh bạn thân, GS văn chương, Jack Ludwig. Hoặc là nhận cả hai, hoặc là không ai cả. Mọi chuyện được thu xếp ổn thỏa, cả 2 cặp gia đình rồng rắn kéo nhau chuyển nhà lên Minneapolis. Và giờ đây mẫu thuẫn giữa Saul Bellow và cô vợ hai Sasha bắt đầu lên cực điểm. Lý do là bởi không thỏa mãn được nhu cầu tình dục của nhau. (hi hi chuyện này Saul Bellow cũng có nói trong Herzog đó, ông có thổ lộ là nếu tuổi 40 mà mỗi tháng còn make love được 1 lần thì đó là thành công rồi, và chuyện “chưa đến chợ đã hết tiền” cũng được ông viết rất kỹ càng trong Herzog đó.) Lúc này anh bạn thân Jack Ludwing đóng vai trò hòa giải cho vợ chồng nhà Bellow, lắng nghe an ủi cả hai bên. Nhưng mọi việc có vẻ không thành công. Một ngày mùa thu năm 1959, Sasha nói với Saul Bellow rằng cô sẽ rời xa ông. Không phải vì người thứ ba mà là bởi cô không yêu ông. Mọi thủ tục cho vụ li dị được tiến hành vào tháng 6/1960. (Vụ này cũng kha khá giống như trong Herzog, tình tiết cả hai bên cùng có một luật sư, rồi trong thời gian li dị, Saul Bellow bỏ đi châu Âu chơi, nói chung là y hệt nha.) Tháng 11 năm 1960, Saul Bellow được một cô trông trẻ rất có lương tâm không nỡ nhìn cái sừng trên đầu ông mãi, nên bèn kể cho ông nghe việc anh bạn thân Ludwig đang ngủ với cô vợ Sasha của ông. Đất trời như sụp đổ, Saul Bellow đứng không vững vì cái sừng nó quá lớn. Hai sự phản bội đến trong phút chốc đã làm ông phát điên. Người ta kể lại, ông cũng về nhà vớ lấy khẩu súng giống y như nhân vật Herzog luôn. Cũng đúng thôi, hãy thử đặt mình vào hoàn cảnh: vợ mình ngoại tình cùng bạn thân mình, trong khi mình xin việc cho bạn thân mình, tìm cho nó chỗ làm, đưa danh vọng đến cho nó, thì nó ngủ với vợ của mình, trong khi mình vẫn lải nhải tâm sự với nó về vấn đề “sinh lý nam”. Còn biết giấu cái sừng vào đâu nữa cơ chứ? Saul Bellow trong cơn tuyệt vọng đã biến nó thành tiểu thuyết. và Herzog ra đời. Herzog giống như một cuốn tiểu thuyết báo thù bạn thân với vợ cũ. Nhưng may cũng được trời thương, sách Herzog vừa ra đời lập tức bán hết cả trăm ngàn bản ngay trong tuần đầu ra mắt. (chắc cũng nhiều đàn ông đồng cảm chịu chung cảnh ngộ đội nón xanh chăng?) Đến đây anh bạn thân – giáo sư văn chương - Jack Ludwig lên tiếng bảo: “Ôi, Herzog là một cuốn sách rất được đấy bà con, nhưng đừng đọc nó như một cuốn tự truyện. Herzog là một bước đột phát lớn của anh chàng bị tôi cắm sừng, nhưng đằng sau nó là tâm thế của một gã đàn ông đang bước vào khủng hoảng tuổi trung niên, cùng sự phi lý của thân phận đàn ông.” Lời kêu gọi của anh bạn thân của Saul Bellow đã thành công, không ai đề cập đến cơ sở tự truyện của cuốn sách Herzog cả. Và câu chuyện của Herzog bịa đặt hay một phần sự thật đã không còn ai quan tâm nữa, vì giá trị văn chương và sự khổng lồ của nó. *** saul bellow(1915-2005) Saul Bellow là nhà văn người Mỹ gốc Do Thái. Từ nhỏ ông đã đọc Shakespeare và các nhà văn thế kỉ XIX, nói thạo bốn ngoại ngữ và được dạy dỗ theo những truyền thống được ghi trong Kinh Cựu Ước. Saul Bellow là nhà văn được trao rất nhiều giải thưởng: giải Guggenheim năm 1948 cho tiểu thuyết The Victim; giải Pulitzer năm 1976 cho tiểu thuyết Humbold’s Gift, là người duy nhất ba lần giành Giải thưởng Quốc gia năm 1954 cho The Adventures of Augie March,cho Herzog năm 1964, Mr. Sammler’s Planet năm 1971. Năm 1976, Saul Bellow được trao giải Nobel Văn Chương vì những đóng góp lớn lao cho sự phát triển văn học Mỹ và thế giói bằng những tác phẩm mang tính nhân đạo sâu sắc có ngôn ngữ và văn phong bậc thầy. *** herzog Dù mình có hóa rồ đi nữa thì mình cũng vẫn ổn thôi, Moses Herzog nghĩ. Có người cho là anh bị hâm, có lúc chính anh cũng không biết mình có tỉnh táo hay không nữa. Nhưng lúc này, tuy vẫn còn hành xử khá kỳ quặc, anh cảm thấy tự tin, vui vẻ, minh mẫn, và khỏe mạnh. Trước đó anh như bị bỏ bùa, dở chứng viết thư cho tất thảy mọi người. Những lá thư ấy khuấy động anh đến nỗi từ hồi cuối tháng Sáu, anh mang theo chiếc va li đầy ắp giấy đi hết chỗ này sang chỗ khác. Anh đã mang chiếc va li này từ New York đến Martha’s Vineyard§, rồi lại rời bỏ nơi này để quay lại ngay tức khắc; hai ngày sau anh bay sang Chicago, rồi từ Chicago anh đến một ngôi làng ở phía tây Massachusetts. Ẩn mình ở vùng quê, anh viết liên miên bất tận, viết một cách cuồng nhiệt, cho các nhật báo, cho những nhân vật của công chúng, cho bạn bè người thân, sau đó là cho những người đã chết, cho những người chết vô danh mà anh biết, và cuối cùng là cho những người chết có tiếng tăm. Bây giờ đang vào giữa mùa hè ở Berkshires. Herzog đơn độc trong ngôi nhà cũ rộng lớn. Vốn có thói quen ăn uống đặc biệt, giờ đây anh ăn bánh mì hiệu Silvercup đựng trong bao giấy, đậu đóng hộp, và phô mai Mỹ. Thỉnh thoảng, anh hái trái mâm xôi trong khu vườn cây cối um tùm, lơ đễnh nhấc những cành song mây đầy gai. Còn chuyện ngủ nghê thì anh nằm trên tấm nệm mà chẳng cần trải ga - đó là chiếc giường tân hôn của anh bị bỏ bê - hay ngủ trên võng, lấy áo khoác đắp lên. Cỏ đuôi chồn, châu chấu và những cây thích con trong vườn vây lấy anh. Khi anh mở mắt trong đêm, những ngôi sao gần gũi như những thực thể linh thiêng. Lửa cháy, dĩ nhiên, khí ga - khoáng chất, hơi nóng, nguyên tử, chỉ lên tiếng hùng hồn lúc 5 giờ sáng với người đàn ông nằm cuộn mình trong chiếc áo khoác trên võng. Khi một ý mới nào đó nảy ra trong tâm trí, anh đi vào bếp, tổng hành dinh của anh, để ghi chép lại. Sơn trắng bong ra từ những bức tường gạch, thỉnh thoảng Herzog dùng tay áo lau phân chuột trên bàn, thản nhiên nghĩ ngợi tại sao bọn chuột đồng mê sáp và parafin đến thế. Chúng khoét lỗ vào những hòm chứa đồ khằng kín bằng parafin, chúng gặm những cây nến sinh nhật đến nỗi chỉ còn lại cái bấc. Một chú chuột nhắt moi vào gói bánh mì, để lại cái lỗ hình dạng thân nó qua các lát bánh! Herzog ăn nửa ổ bánh mì còn lại cùng với mứt. Anh cũng có thể chia phần ăn với những con chuột nhà. Suốt thời gian đó anh vẫn dành một góc tâm trí mình mở ra với thế giới bên ngoài. Anh nghe tiếng quạ kêu vào buổi sáng. Giọng khàn khàn của chúng thật thú vị. Anh nghe chim hoét kêu vào lúc nhá nhem tối. Đêm thì có chim ụt. Khi anh đi dạo trong vườn, cao hứng với một lá thư trong đầu mình, anh nhìn hoa hồng quấn quanh ống máng hứng nước mưa, hay những trái dâu tằm - bầy chim đang làm tiệc trên cây dâu. Ban ngày thì nóng, buổi chiều tối thì bức bối và bụi bặm. Anh nhìn chăm chăm mọi thứ, nhưng cảm thấy mình mù dở. Bạn anh, người bạn cũ Valentine, và vợ anh, người vợ cũ Madeleine, đã loan truyền tin đồn tinh thần anh đã suy sụp. Có đúng vậy không? Anh đi vòng qua ngôi nhà trống trơn và nhìn thấy bóng khuôn mặt mình trên một khung cửa sổ mạng nhện giăng xám xịt. Trông anh thanh thản kỳ lạ. Một đường sáng chạy dài từ giữa trán qua chiếc mũi thẳng và đôi môi dày lặng lẽ. Mời các bạn đón đọc Học Giả Herzog của tác giả Saul Bellow & Thiếu Khanh (dịch).

Nguồn: dtv-ebook.com

Xem

Biển Vẫn Lặng Yên
CHƯƠNG 1 Mùa hè năm ấy, cái nóng thật oi bức khác thường. Thành phố như một túi lửa phả hơi nóng vào mọi ngóc ngách nên những ngày cuối tuần thiên hạ thường kéo nhau ra biển. Danh, một anh chàng độc thân vui tính làm trong một công ty quảng cáo cũng đi trốn cái nóng ở một vùng biển. Khỏi phải nói, những ngày này, du khách rất đông nên các khách sạn không còn phòng trống, Danh và ba người bạn kiếm mãi mới được hai căn phòng gọi là tương đối sạch sẽ. Họ đồng ý thuê vì chần chừ một chút là sẽ có người khác giành ngay. Một phòng lớn có ba giường dành cho Bình, Quốc, Thái. Còn Danh xí căn phòng nhỏ với lý do ngủ chung hơi bị khó! Cất đồ đạc xong, họ kéo nhau ra biển. Quốc cầm theo bộ bài gói trong tờ báo, anh chàng cười, đưa cái răng khểnh ra ngoài. - Tắm xong lên bờ làm vài ván, đứa nào thua mua bia, đứa nào thắng mua mồi. Ôkay? Danh hất hàm nhìn bạn: - Vừa tới nơi đã máu me ăn thua. Tắm trước cái đã. - Thì tắm... tao có nói gì đâu. Cả bọn nhảy xuống, bơi ào ào ra xa. Lâu ngày chịu đựng cái nóng bức ở thành phố, giờ đây được ngâm mình giữa làn nước xanh biếc, họ tha hồ nghịch ngợm vui đùa. Nhìn mấy nàng con gái mơn mởn nhảy sóng trong những bộ bikini, Danh ao ước: - Phải chi rủ vài ẻn đi cùng cho vui, bốn thằng đực rựa không chán quá! Quốc trêu: - Thì mày ngắm đỡ mấy ẻn đó cũng mát con mắt vậy. Rủ theo chỗ đâu mà ngủ. Đàn bà con gái làm chi cho phiền! - Cái thằng nầy... mầy có phải pơ-đơ không vậy? - Kệ tao, lo cái thân mày đi. Coi chừng có ngày chết vì gái đó! Quốc nói xong lặn một hơi ra xa. Mấy anh chàng này còn vô tư lắm, tuy ăn nói mạnh miệng chứ thật ra chưa ai có mảnh tình rách vắt vai. Mà con trai mới hăm mấy còn trẻ chán, lo gì... Biển hôm nay đông nghẹt, những hàng dù chen chúc nhau không còn chỗ trống. Người lớn ngã lưng trên những chiếc ghế bố, trẻ con thi nhau vọc cát hoặc chạy ton ton đuổi theo những con còng biển. Những con sóng vẫn vô tư rì rào. Khi mặt trời lên cao, Bình, Quốc lần lượt kéo lên bờ rồi tới Thái và Danh. Quốc lắc lắc người cho nước nhễu xuống rồi với tay lấy tờ báo và bộ bài ném ra: - Chia đi, thằng nào đỏ bạc thì đen tình.. Bốn tên ngồi bệt xuống bãi cát. Ván đầu Quốc cười hỉ hả, ván thứ hai vận đỏ thuộc về Bình, ván thứ ba đang tới hồi căng. Danh rung đùi khoái chí, bởi ba con "hẻo" đều rơi vào tay anh. Danh hạ con hai cơ xuống, chuẩn bị "giết" thì chợt nghe một giọng con gái trong trẻo vang lên: - Xin lỗi, có phải mấy anh thuê hai phòng trọ đàng kia không? Bình nhanh miệng trả lời: - Tụi tôi ngủ ngoài ngày cho mát, chứ thuê phòng trọ chi cho tốn tiền. Cô gái tỏ vẻ thất vọng: - Tại vì... tôi muốn thuê một phòng. Có người chỉ tôi ra đây thương lượng với mấy anh. Quốc là người ít được con gái chú ý bởi cách hay ăn nói thẳng thừng và đôi khi hơi vô duyên. Thấy cô gái đứng chần chừ, Quốc chỉ tay sang chỗ đám đông. - Không phải tụi tôi đâu, cô lại đàng kia mà hỏi. Cô gái hơi chau mày khó chịu trước câu nói có vẻ như đuổi khách của anh chàng có cái răng khểnh. Hình như cô cũng không thú vị gì khi đứng ngắm bốn cái lưng thớt đang khoe mẻ dưới ánh nắng chói chang của biển. Cô lẳng lặng bỏ đi. Tới lúc này Danh mới giật mình, ngẩn ngơ nhìn theo khi cô bước đi được một đoạn.Mất cả hào hứng với màn "chặt chém", Danh trách: - Tụi mày ác quá... không biết thương con gái đi biển bơ vơ một mình. Quốc nói khảy: - Mày muốn ga lăng thì chạy theo đi. Cái tật trời đánh không chừa, thấy con gái là cứ tươm tướp. - Mày có em gái mà không chịu làm phước, mai mốt để đức lại cho nó. Ác quá nó ở vậy cho mầy nuôi tới già nha con! Quốc vênh mặt: - Còn lâu! Thà để nó ế chứ cỡ như mày có năn nỉ gãy lưỡi xin làm em rể tao, cũng chẳng đời nào tao gả nó cho mày. - Ừ... để dành làm mắm... hay chi? - Tao nghi là gả cho mầy đời nó còn bi đát hơn con mắm! Thái nạt nhỏ: - Ở đó mà gây, cô ta đi mất tiêu rồi kìa. Danh ném xấp bài xuống, chạy vội theo cô gái. Cô đang chậm rãi bước đi trên bờ cát. Danh đã đuổi kịp, anh cất tiếng hỏi lớn: - Cô ơi, cô muốn thuê phòng trọ hả? Cô nàng dừng chân quay lại nhìn Danh: - Thật là xui xẻo, giờ này tìm được một chỗ thật khó. Danh tỏ vẻ ái ngại, ngần ngừ một chút rồi mới nói: - Tụi tôi dồn lại một phòng, nhường cho cô một phòng chịu không? Nét mặt cô gái tươi lên: - Anh nói thật chứ...? - Tôi đùa với cô làm gì. Mấy thằng bạn tôi coi vậy chứ tốt bụng lắm. Cô gái cười thầm, tốt bụng gì mà người ta mới nói chưa hết câu đã muốn xua người ta đi chỗ khác cho rảnh. Mà thôi, nếu anh ta chịu nhường phòng là may lắm rồi, miễn là đừng lợi dụng cơ hội này léo nhéo làm phiền mình. Cô quay sang Danh với nụ cười biết ơn. - Được vậy thì tôi cảm ơn anh trước. - Có gì đâu, tính tôi ít khi làm ngơ với phụ nữ. - Nè đừng có mà tán tỉnh tôi đấy. - Tôi đùa thôi, theo tôi. Cô gườm gườm nhìn Danh rồi bước theo anh. Mái tóc dài của cô bay bay trong gió. Danh len lén nhìn cô, trong chiếc quần jean bụi bụi và áo thun bó sát, trông cô có một vẻ đẹp khỏe khoắn đầy tự tin.Có điều hơi khó tính thì phải! Danh thở dài, sao cứ hễ là đàn bà con gái đẹp thì cứ tỏ ra khó khó thế không biết! Dẫn cô đến phòng trọ, Danh chỉ cho cô căn phòng của mình. - Là phòng nầy, cô nói lại với chủ nhà, tôi chuyển qua bên kia. - Phiền anh quá, chịu khó nghen. - Cô đừng ngại, đàn ông con trai bọn tôi thì ở đâu chẳng được. Danh mở cửa lấy cái túi bước ra ngoài. Tới hành lang anh quay lại nheo mắt nhìn cô: - Mong là cô sẽ hài lòng. Cô gái đáp lại bằng nụ cười thật xinh. Danh hơi sững lại, cô có nụ cười đẹp quá, đẹp đến nỗi anh cứ muốn đứng đấy ngắm nhìn cô mãi. Mà như thế thì bất lịch sự quá nên Danh bước đi mà cứ nghe bước chân mình liêu xiêu nghiêng ngả...  Mời các bạn đón đọc Biển Vẫn Lặng Yên của tác giả Hồng Thủy.
Vinh Quang Vô Ích
"Một vinh quang vô ích" đã được NXB Văn học in chung năm 1998 cùng tác phẩm "Người thứ 41" của nhà văn Boris Lavrenyov. Vì trong Thư viện đã có ebook "Người thứ 41" rồi, nên hoi_ls chỉ chuyển sang ebook "Một vinh quang vô ích" để chia sẻ cùng các bạn. ***  Sẵn một lòng một dạ yêu vợ, anh cương quyết bỏ ra đi. Mấy hôm nay, E-ka-tê-ri-na đã cố tình lánh mặt chồng. Ma-la-khốp hiểu rõ chị lắm. Việc anh gặp gỡ Séc-nép hầu như đối với chị là một hành động không sao tha thứ được. Bằng lời nói, hay bằng những tiếng van xin cũng không thể sao tỏ rõ ra được cái sự thật duy nhất, xuất phát từ lòng yêu thương vợ, đã khiến anh lên gặp Séc-nép.            “Vĩnh biệt, Ka-ti-u-cha!            Anh đi đây, thà như thế lại còn hơn. Anh rất tiếc xa On-ga. Chắc chắn sẽ làm nó buồn phiền. Bọn con cái là chúng hay đau khổ khi cha mẹ lục đục với nhau. Chúng ta đã có những phút sung sướng, như thế lại càng làm cho anh đau khổ hơn nữa khi đi.            Vát-xi-li”            Ma-la-khốp đặt mảnh giấy trên bàn, chẹn dưới lọ mực của On-ga sợ gió bay đi mất. Anh còn dùng dằng mãi mới bước ra khỏi nhà. Rồi anh vội lấy va-li, bước ra không còn ngoảnh cổ lại nữa.       *   *     *                 Khi dự xong hội nghị ở trạm máy kéo về tới nhà, E-ka-tê-ri-na đã thấy On-ga đang khóc. Nén lại, nó trao mảnh giấy cho mẹ. Nay em là một thiếu nữ có cặp mắt, trong vắt như mẹ. Em yêu chú dượng Vát-xi-li như một người bố đẻ. Từ ngày anh đến ở đây, anh không hề làm gì để em buồn lòng cả. Một sự việc chẳng đâu, anh cũng biết làm em sung sướng. Còn lâu mới đến đêm liên hoan ở Câu lạc bộ, Ma-la-khốp đã hứa dắt em đi coi và bảo em phải diện cho đẹp vào. Cả một tuần ròng, On-ga chờ đợi cái đêm vui đó. Bây giờ thế là hết.         Khi em còn nhỏ, không một ngày lẻ nào là anh không mua quà cho em. Em vẫn còn ngủ say, món quà đó đã đem đến để cạnh giường. Chỉ việc thức giấc dậy là đã nhìn thấy món quà đó. Thế là, nhảy ù xuống giường, còn mặc nguyên áo ngủ, em ôm chầm lấy chiếc cổ mập mạp của Vát-xi-a và reo lên, hoan hỉ. Ma-la-khốp cười như nắc nẻ, như bị gãi buồn. Trông thấy thế E-ka-tê-ri-na cũng bật cười.         Anh hét lên:         - Không phải chú, chạy ngay sang hôn mẹ đi!         - Cả mẹ nữa! - Thế là On-ga chạy sang chỗ mẹ.         Có thể nào những giờ phút hạnh phúc đó không còn trở lại nữa?         Chính anh là người đã dạy bảo em để em làm bài. Lúc nào anh cũng nhắc là em phải tự giải quyết lấy, không cần ai giúp đỡ. Bây giờ thì em đã mười bốn tuổi, đã học xong lớp bảy với điểm ngoại hạng. Chú Vát-xi-li đã từng khuyên: “Cần phải tiếp tục học tập nữa”. Thế mà lúc này chú đi mất rồi.       - Mẹ ơi, tại sao chú ấy lại đi, mẹ!       Có tiếng còi tàu từ ngoài sông Vôn-ga thét lên. E-ka-tê-ri-na vội chạy xả ra cửa sổ.       Trong khoảng trời mờ mờ xanh xanh, một con tàu trắng toát lướt qua một cách hiên ngang. Kìa, nó đã lấp đi đằng sau nhà thờ. Rồi nó lại xuất hiện, sáng rực. Nó lớn đần, lớn dần, ló ra khỏi nhà thờ, lướt xa một cách nhanh chóng, sau đó biến vào sau nhà sữa. Rồi nó lại hiện ra một lần nữa. E-ka-tê-ri-na cứ mải nhìn theo hút mãi, cho đến khi con tàu không còn thấy bóng đâu nữa. Mãi đến lúc ấy, mắt chị vẫn còn dõi nhìn. Biết đâu Vát-xi-a chả ở trong đó? Lần này là lần đầu tiên, đã từ lâu lắm, chị mới nghĩ đến anh, không thù hằn, như nghĩ đến một người thân cận nhất, đáng mến nhất. Đến đây chị mới cảm thấy rõ cả một sự thật ghê rợn: anh đã bỏ chị mà đi. Chị không bao giờ còn nhìn thấy mặt anh nữa. Anh ở đâu lúc này? Đất nước thì quá rộng lớn...   Mời các bạn đón đọc Vinh Quang Vô Ích của tác giả Sergey Voronin.
Trường Ca Achilles
Lấy cảm hứng từ sử thi Iliad, tác giả Madeline Miller đã kể lại câu chuyện tình yêu đẹp đẽ nhưng bi tráng giữa hai người hùng Hy Lạp trong cuốn sách đầu tay của mình - Trường ca Achilles.   Sử thi Iliad của Homer bắt đầu vào những năm cuối của cuộc chiến thành Troy viết về cơn thịnh nộ của người anh hùng Achilles khi người cậu yêu thương nhất, Patroclus ngã xuống. Dù Homer không miêu tả Patroclus và Achilles như hai người tình thật sự nhưng ông cũng chưa bao giờ phủ nhận mối quan hệ đặc biệt của họ. Và để điền vào những chỗ còn trống trong Iliad, Madeline Miller đã viết nên Trường ca Achilles kể về mối tình cảm động giữa hai người anh hùng Hy Lạp mà từng bị nhiều người né tránh nhắc đến. Patroclus và Achilles - Một mối tình tráng lệ và bi thương Huyền thoại bắt đầu từ khi Patroclus, một hoàng tử trẻ vụng về và yếu ớt bị trục xuất khỏi chính vương quốc của mình vì vô tình mắc phải một tội lỗi nghiêm trọng. Cậu được đưa tới vương quốc Phthia, nơi vua Peleus chấp nhận hết những đứa trẻ lầm lạc và rèn luyện chúng trở thành một đội quân tinh nhuệ. Chính tại đây, Patroclus đã làm thân được với cậu con trai hoàng kim của vương quốc này, Achilles, kẻ được tiên đoán trở thành "Người Hy Lạp vĩ đại nhất", mạnh mẽ, đẹp đẽ và mang một nửa dòng máu nữ thần. Từ khi còn ở Phthia cho đến lúc được vị nhân mã Chiron nuôi dạy trên đỉnh Pelion, hai đứa trẻ có một sự gắn kết kỳ lạ. Dù trái ngược nhau hoàn toàn nhưng những gì Patroclus nghĩ đến Achilles lại không phải là sự ghen tị, đó là sự ngưỡng mộ gần như sùng bái. Theo thời gian, tình cảm của hai người càng ngày càng trở nên sâu đậm hơn, vượt lên trên cả tình bạn, tình bằng hữu hay tri kỷ, họ trở thành tất cả của nhau. Nhưng thần linh chưa bao giờ công bằng, các nữ thần Số phận có thể đưa con người đến với nhau theo cách thơ mộng nhất, và cũng có thể thử thách họ bằng những nghịch cảnh đau thương nhất. Thời niên thiếu, Achilles đã có nhận được một lời đề nghị hoặc là có một cuộc đời dài không ai biết tới hoặc một cuộc đời ngắn ngủi nhưng huy hoàng rực rỡ. Khi nàng Helen bị bắt cóc tới thành Troy, Achilles đã dong buồm tới thành Troy cùng những người Hy Lạp khác, chiến đấu lấy của cải và danh vọng. Bị giằng xé giữa tình yêu và nỗi lo sợ dành cho người bạn của mình, Patroclus ra trận theo Achilles. Và đây là khởi nguồn cho cơn thịnh nộ của Achilles trong những năm cuối cùng của cuộc chiến thành Troy với lời gào khóc vang thấu tận trời xanh. Madeline Miller để Trường ca Achilles được kể lại dưới lời của Patroclus, một chứng nhân cô đơn và đau khổ trước sự điên dại và thịnh nộ của Achilles. Nhưng Achilles hiện lên trong mắt của Patroclus không chỉ là một kẻ máu lạnh chỉ biết chém giết. Cậu cũng có cảm xúc như bao người thường khác, cậu cũng vật lộn phải trải qua những kỳ vọng lớn lao của người Hy Lạp. Dù cao ngạo và ích kỷ nhưng tình cảm Achilles dành cho Patroclus là chân thật, cậu cũng hy sinh nhiều thứ để được ở bên cạnh người tình, giống như cách Patroclus đã lùi lại phía sau để Achilles được tỏa sáng. Trường ca Achilles là một câu chuyện mà sau khi đọc xong, người đọc sẽ không bao giờ có thể đọc thần thoại Hy Lạp cũng như Iliad như cách họ từng đọc trước đây. Một kết cục ai cũng biết trước nhưng vẫn phải theo dõi đến từng câu chữ trong những trang sách cuối cùng. Dành 10 năm để kể một câu chuyện không được nhắc đến Tác giả Madeline Miller vốn là một giảng viên người Mỹ, tốt nghiệp bằng cử nhân và thạc sĩ ngành Latin học và ngành Hy Lạp cổ đại tại trường Đại học Brown. Là người yêu thích và hứng thú với các câu chuyện thần thoại Hy Lạp, cô nhận thấy nhiều bài luận văn đã chọn cách né tránh nhắc đến mối tình giữa Achilles và Patroclus, điều mà cô cảm nhận thấy chính là cốt lõi câu chuyện trong sử thi Iliad của Homer. Vậy nên lấy sử thi Iliad thành một điểm cố định trên đường chân trời và hướng về đó mà viết, Miller đã kể lại câu chuyện tình yêu đẹp đẽ nhưng bi tráng giữa hai người anh hùng, về lý do họ ra nông nỗi đó, và điều gì đã xảy ra giữa họ trong những phân cảnh mà Homer không mô tả. Một chi tiết cũng quan trọng khác chứng tỏ Miller rất trung thành với Iliad, đó là về "gót chân Achilles". Thực chất trong Iliad, Homer không hề nhắc đến điểm yếu gót chân này của Achilles, chi tiết này mãi về sau mới được thêm vào trong các phiên bản hậu Homer nhằm giải thích và thêm thắt vào việc Achilles dường như là bất bại. Theo đó, nữ thần biển Thetis đã thử nhiều cách để khiến Achilles trở nên bất tử, bao gồm nắm gót chân cậu nhúng xuống sông Styx và hơ cậu trên lửa để thiêu cháy dòng máu phàm nhân trong cậu. Đó là lý do tại sao gót chân lại trở thành điểm yếu của Achilles. Tuy nhiên, Madeline Miller vì lấy cảm hứng từ Iliad nên đã chọn cách triển khai nhân vật theo Homer. Cô cũng luôn thấy câu chuyện về "gót chân Achilles" rất không thực khi làm sao người ta có thể chết chỉ vì bị bắn vào gót chân. Hành trình 10 năm hoàn thiện cuốn sách Trường ca Achilles của Madeline Miller bằng đúng 10 năm diễn ra cuộc chiến thành Troy. Trong 5 năm đầu, cô đã viết xong bản thảo, soi xét nó thật lâu, rồi bỏ đi và viết lại từ đầu. Và phải đến 5 năm tiếp theo cuốn sách mới được hoàn thành và xuất bản. Ngay khi được ra mắt năm 2011, tác phẩm đã được công chúng đón nhận nhiệt thành. Tác phẩm sau đó được trao giải Orange năm 2012 cho hạng mục tiểu thuyết. Giải Orange, sau này đổi tên thành Women’s Prize, là một trong những giải thưởng văn học uy tín nhất của Anh, dành cho các tiểu thuyết nguyên tác được viết bằng tiếng Anh và bởi các tác giả nữ không phân biệt quốc tịch. Giống như cách Homer đã viết Odyssey để song hành cùng Iliad, năm 2018, Miller cũng viết cuốn tiểu thuyết thứ hai trong sự nghiệp của mình là Circe sau thành công của Trường ca Achilles. Circe là câu chuyện của một nữ phù thủy nguy hiểm nhưng đơn độc, đã thử thách người anh hùng Odyssey trên hành trình trở về quê hương sau cuộc chiến thành Troy. Cuốn sách sau đó được đề cử Women's Prize năm 2019, và cùng với Trường ca Achilles đã đánh dấu một sự nghiệp văn chương rực rỡ của Madeline Miller. *** Câu chuyện được kể dưới góc nhìn của Patroclus. Vậy Patroclus là ai? Cậu là hoàng tử trẻ thấp bé, nhẹ cân, không nhanh nhẹn, và có phần vụng về. Một lần mắc phải sai lầm nghiêm trọng, cậu đã bị cha mình trục xuất tới Phthia. Còn Achilles? Chàng là hoàng tử xứ Phthia, Chiến binh Hy Lạp mạnh mẽ nhất thế hệ của mình, con của vua Peleus và tiên biển Thetis. Ngay từ nhỏ, chàng đã được những cậu bé cùng tuổi vây quay với mong muốn giành được sự chú ý. Nhưng, giữa những con người ấy, cậu lại chọn Patroclus -một cậu bé cô độc và yếu đuối, một hoàng tử bị trục xuất làm người thân cận của mình. Cũng từ đó, Miller dẫn dắt người đọc say sưa theo dõi câu chuyện từ tình bạn trải những năm tháng tuổi thơ yên bình trên xứ Phthia, những giờ phút học tập vui vẻ trên núi cùng thầy nhân mã Chiron đã biến thành tình yêu lúc nào không hay. Và tình yêu ấy được thử thách bởi những lời tiên tri của thần số mệnh, bởi cuộc chiến thành Troy vĩ đại mà gian khổ, bởi sự ngăn cản của nàng tiên biển Thetis, được bảo vệ bởi lòng trung thành và sự cố gắng thay đổi bản thân từ Patroclus cùng sự vững chãi, tình yêu mãnh liệt của Achilles. Với ngôn từ đẹp đẽ, lối kể cuốn hút hấp dẫn, tác giả đã đem tới cho người đọc câu chuyện lôi cuốn, xúc động và cả bi thương diễn ra ở Hy Lạp “vào thời hoàng kim của các anh hùng”. Achilles từng hỏi Patroclus: “”Hãy kể tên một vị anh hùng được hạnh phúc đi. Tôi suy nghĩ: Heracles phát điên và giết cả gia đình; Theseus mất vợ và cha; các con bà người vợ mới của Jason bị chính vợ cũ giết chết… “Cậu không kể được à?” “Mình không kể được” “Mình sẽ là người đầu tiên được như vậy”. Cậu cầm tay tôi úp lên bàn tay cậu…. “Bởi cậu là lí do mình sẽ như vậy”…..” Tôi tin rằng, họ đã hạnh phúc- ở đâu đó- cùng nhau- trên cõi dương và cả cõi âm, trong ánh bình minh rực rỡ và trong những chiều chạng vạng, qua những ngày tháng bình yên hay trong đao gươm trận mạc. Mời các bạn đón đọc Trường Ca Achilles của tác giả Madeline Miller.
Trại Súc Vật
Đối với một số bạn đọc Việt Nam cái tên George Orwell có lẽ khá xa lạ vì sau 1975 hình như không có cuốn nào của tác giả này được xuất bản, tuy nhiên với một lượng người đọc khác, đây là một cái tên cực kì quen thuộc và nổi tiếng, đặc biệt là với các kiệt tác 1984 hay Trại súc vật,v.v… Ở đây tôi sẽ chỉ nói tới Trại súc vật (Animal Farm). Trại súc vật là một tác phẩm hầu như luôn có tên trong nhiều bảng xếp hạng sách từ các trang uy tín trên thế giới, thật ra đó là một cuốn sách nhỏ, tôi đọc nó chỉ trong vòng vài giờ. Câu chuyện bắt đầu ở Điền Trang của ông Jones, một ngày kia con lợn già mang tên Thủ Lĩnh quyết định kể cho mọi loài vật có mặt trong trang trại về một giấc mơ của nó. Giấc mơ ấy kể về một thế giới không có loài người, nơi đó chỉ có các loài gia súc, gia cầm cùng nhau chăm chỉ làm việc và hưởng thụ thành quả lao động của mình trong một sự bình đẳng tuyệt đối. Sau khi con lợn này chết đi, lũ lợn còn lại (được xem là giống loài thông minh) đã cùng các loài thú khác như ngựa Chiến sĩ, ngựa Bà Mập, con dê Muriel, lũ chó, mèo, … soạn ra cương lĩnh họat động, tiến đến khởi nghĩa “vũ trang”, sử dụng bạo lực cách mạng lật đổ ách thống trị của ông chủ. Thời cơ đến, khởi nghĩa thắng lợi vang dội, ông Jones cùng những người làm công bị đánh đuổi khỏi trang trại. Từ đây, những con vật dưới sự dẫn đường của lũ lợn bắt đầu thời kì tự do với Bảy điều răn được dùng làm cương lĩnh hoạt động : BẢY ĐIỀU RĂN 1. Tất cả các loài hai chân đều là kẻ thù. 2. Tất cả các loài bốn chân hoặc có cánh đều là bạn. 3. Không con vật nào được mặc quần áo. 4. Không con vật nào được ngủ trên giường. 5. Không con vật nào được uống rượu. 6. Loài vật không được giết hại lẫn nhau. 7. Mọi con vật sinh ra đều bình đẳng. Với một tư tưởng tiến bộ như vậy, Điền Trang được đổi tên thành Trại súc vật (Animal farm), mọi loài vật đều ra sức làm việc gấp bội lần hơn trước vì từ đây là chúng lao động cho bản thân, cho con cái mình chứ không còn vì loài người tham lam, không biết làm chỉ biết hưởng. Nhưng, tất cả không chỉ dừng ở đó. Thời gian qua đi, nhiều, nhiều chuyển biến diễn ra, tưởng như thảy đều hợp lý, đều vì lý tưởng ban đầu, đều vì lợi ích chung của muôn loài. Cho đến khi hết truyện, người đọc cũng như các con vật “thường dân” trong truyện đều không khỏi ngỡ ngàng khi bảy điều răn năm xưa giờ đây chỉ còn một điều duy nhất : “MỌI CON VẬT SINH RA ĐỀU BÌNH ĐẲNG, NHƯNG CÓ MỘT SỐ CON BÌNH ĐẲNG HƠN NHỮNG CON KHÁC.” Đây là một tác phẩm chứa nhiều tầng nghĩa của George Orwell, với lối văn phong tự nhiên giản dị. Chuyện chỉ xảy ra trong phạm vi một trang trại nước Anh với nhân vật là các thứ lợn, bò, ngựa, chim chóc, cừu, dê… thế nhưng tác phẩm lại phản ánh thực tế một cách sâu sắc. Trong suốt câu chuyện, tác giả không lần nào áp đặt suy nghĩ của mình lên người đọc nhưng tự bản thân Trại súc vật, như bất kì tác phẩm văn học xuất sắc nào khác, tự thân nó đã có thể thể hiện rõ thông điệp của mình. Trại súc vật kết thúc với một câu văn rất thú vị : “Chúng (bọn súc vật) nhìn lợn rồi lại nhìn người, nhìn người rồi lại nhìn lợn, một lúc sau thì chúng chịu, không thể phân biệt được đâu là người, đâu là lợn nữa.” Và một chi tiết khác làm nên giá trị của Trại súc vật chính là tính tiên đoán của nó thể hiện sự tinh tường hiếm có của George Orwell đối với đời sống chính trị xã hội. Đọc cuốn sách này tôi có thể tin chắc rằng những người đọc Việt Nam sẽ cảm thấy vô cùng, vô cùng thú vị, cho dù, nó được viết từ năm 1944, cách đây đã hơn 60 năm. Các bạn có thể tin rằng, không phải tự nhiên mà hàng loạt bảng xếp hạng uy tín về sách lại chọn Trại súc vật là một trong những cuốn sách nên đọc của mọi thời đại. *** Hỡi các đồng chí, đoán xem trong tiếng Việt có bao nhiêu bản dịch cuốn “Animal Farm” của George Orwell? Hôm nay nhà Z xin có một bài tổng hợp liệt kê các bản. Những thông tin và ảnh bìa dùng cho bài viết này, được lấy từ sachxua.net, và được các anh VHT, NTT, NH… cho biết thêm. Xin đội ơn các anh. Hôm nay nhà Z mò lên goodreads mới biết hóa ra “Animal Farm” lại hot đến vậy, gần 2 triệu lượt ratings. Từng và luôn được coi là một ví dụ kinh điển cho thứ nghệ thuật phương Tây chống Cộng, George Orwell bị chính thức cấm ở Việt Nam suốt từ 1975 tới tận hiện nay (hẳn nhiên ông cùng nằm trong danh sách đen của chính phủ cùng với Arthur Koestler và Aleksandr Solzhenitsyn cùng nhiều đồng chí khác nữa). Chỉ một lần duy nhất trong suốt bao năm tháng đằng đẵng ấy, Orwell xuất hiện chớp nhoáng với một bản in chính thức hồi 2013. Còn lại toàn bộ thời thanh xuân của chàng ở Việt Nam nằm ở dạng xuất bản ngầm. Và xin trả lời cho câu hỏi trên, có tổng cộng 6 bản dịch “Animal Farm” trong tiếng Việt. Cuộc cách mạng trong trại súc vật Người dịch: không ghi NXB: không ghi Tít phụ của sách: Trích trong truyện Thần-thoại của George Orwell Bản dịch tác phẩm của Orwell đến Việt Nam sớm hơn chúng ta tưởng rất rất nhiều. Khoảng cách giữa năm xuất bản bản gốc tiếng Anh “Animal Farm” vào năm 1945 và bản dịch đầu tiên ở ta là Bản dịch đầu tiên này xuất hiện vô cùng bí hiểm với các thông tin về người dịch và nhà xuất bản đều bị lược bỏ. Nó xuất hiện vào năm nào cũng không ai hay. Nhưng bên trong sách có một lời đề tặng, Xuân Nhâm Thìn 52, vậy chứng tỏ nó đã được dịch và xuất bản trước năm 1952. Chỉ có một thông tin duy nhất về nhà in cuốn sách này: nhà in I.D.E.O: IMPRIMERIE D’EXTREME-ORIENT, 1 Rudyard-Kipling SAIGON. Nhà in Viễn Đông đặt trụ ở đường Nguyễn Siêu Sài Gòn khi đó, có trụ sở chính ở Hà Nội, tọa lạc ngay chính tòa nhà 6 tầng từng là trụ sở của báo Nhân Dân mà nay là Trung tâm văn hóa Pháp L’escape ở Tràng Tiền. Nào, thế ai đã tiến hình dịch và in cuốn sách này? Hẳn nhiên là ai mà biết được, và nếu có thì chỉ là giả thuyết, không thể chứng minh. Tuy nhiên, càng đọc bản dịch “Cuộc cách mạng trong trại súc vật,” càng có cảm giác nó được dịch ra với một mục đích hẳn hòi: tuyên truyền chống phá ???? Phải nói ngay và luôn, đây là một bản dịch tuyệt vời: mình đã đọc tổng cộng 3 bản dịch “Animal Farm” thì đây là bản uyển chuyển, tự nhiên, đâu ra đấy nhất. Dịch giả đã kể lại câu chuyện “thần thoại” của Orwell bằng thứ tiếng Việt giàu có, và rất phù hợp với những năm 1950 của thế kỷ trước, nhưng rất nhiều chi tiết đã bị lược bỏ, nhằm tạo ra hiệu ứng: một câu chuyện thần thoại gắn liền với dân tộc và đất nước Việt Nam. Cụ thể như sau: nếu ai đọc các bản dịch của Phạm Nguyên Trường và An Lý, đều biết câu chuyện này xảy ra ở Nông trang ở nước Anh. Từ tên các địa danh, các nhân vật, các lời kêu gọi, đều là hướng tới “Súc vật Anh” và các chi tiết liên quan tới toàn cõi Anh. Bản dịch đầu tiên đều lần lượt lược bỏ các từ chỉ định ấy, và Việt hóa hoàn toàn các tên riêng sang tiếng Việt, cũng như những thứ cần thiết khác. Chẳng hạn: Thay vì có chủ trại Jones ở Nông trang thì ta có ông chủ Dương Lâm ở trại Mai Nương, thay vì có Thủ Lĩnh hay Trưỡng Lão (Old Major) con lợn già đầu tiên kể về giấc mơ của mình, ta có cụ Mạc Niên, thay vì Tuyết Cầu và Nã Phá Luân (Snowball- Tuyết Tròn và Napoleon) ta có Minh Chư và Xích Chư… Quan trọng hơn, không một chi tiết nào trong bản dịch khiến người đọc có thể thấy được đây là nước Anh mà toàn bộ chỉ là đất nước, là toàn quốc: thay vì vào làng Willingdon, ông chủ đi ra TỈNH LỴ. Không gian địa lý được thay đổi hoàn toàn, câu chuyện thần thuộc ấy xảy ra ở một nông trang được tạo ấn tượng như ở Việt Nam, và các không gian ngoài kia đều được coi là đi ra ngoài tỉnh. Chính vì thế, bài hát đầu tiên các con vật hát không phải là “Cầm thú Anh Quốc” mà là “Súc vật Toàn Quốc”, và lời hiệu triệu các con vật là lời hiệu triệu “Toàn Quốc”, nước Anh trở thành “đất nước chúng ta”. Những chi tiết nhỏ nhặt được thay đổi như vậy, là một cách Việt hóa tương đối quen thuộc, được thực hiện một cách hệ thống trên toàn bản dịch. Thay vì xây cối xay gió, toàn bộ súc vật ở trại xay nhà máy xay lúa chạy bằng sức gió, huân chương trao cho các con vật tên là “Anh hùng súc vật thượng đẳng BỘI TINH”, và cái ngày khởi nghĩa của trại được cho vào luôn Tết Đoan Ngọ, thay vì uýt ki thì các anh lợn uống rượu trắng, và nấu rượu nếp… Ngoài những chỗ thuần Việt về văn hóa khi chuyển dịch như vậy thì bản 1952 là một bản dịch bám sát, và những bài hát của Trại Súc Vật được dịch vô cùng nhịp nhàng bằng thể lục bát trứ danh. Và chính ở bản đầu tiên này, khi đổi tên trại, dịch giả đã chuyển thành “Trại Súc Vật”. Đây cũng chính là bản dịch có những minh họa tuyệt đẹp cho vài phân cảnh quan trọng trong truyện. Nhà Z đoán là đã nhà in đã sử dụng lại bản minh họa của sách nước ngoài, nhưng không biết từ bản nào. Nông trại Súc Vật Người dịch Đỗ Khánh Hoan Xuất bản: 1975 Bản dịch thứ 2 của “Animal Farm” do Đỗ Khánh Hoan dịch, theo như chính dịch giả cho biết thì đã được in 3000 bản hồi đầu 1975, chưa kịp phát hành thì 30-4 xảy ra. Dễ đoán biết số phận của những bản in ấy sau 1975, phần đa đã bị thiêu rụi. Đỗ Khánh Hoan có mang theo bản dịch khi sang nước ngoài và sau đó có tự tổ chức in lại, cụ thể là cuốn bìa màu xanh (hoặc có khi bìa màu tím) ở trên, in ở Canada, NXB Nắng Mới Books hồi 1989. Rất tiếc nhà Z chưa có cơ hội để đọc bản dịch này. Trại Súc Vật Bản dịch thứ 3, do Đỗ Cẩm Sơn chuyển ngữ in ở Mỹ, có bìa con lợn leo thang như trên. Trại Súc Vật Người dịch: Phạm Nguyên Trường, NXB Giấy Vụn. Theo blog của dịch giả Phạm Nguyên Trường thì bản dịch của ông đã được thực hiện lần đầu tháng 12 năm 2003, nhân dịp kỷ niệm 100 năm sinh của Orwell. Rất nhanh chóng, chỉ vài tháng sau, bản dịch được đăng trên talawas làm 5 kỳ vào năm 2004, và được phổ biến rộng rãi tới độc giả Việt Nam nhờ internet. Có thể nói đây là bản dịch tới được tay độc giả ở ta nhiều nhất cho đến thời điểm này. Thay vì dấm dúi chuyền tay nhau bản in lậu samizdat như ở Nga và Đông Âu ngày xưa, độc giả những năm 2000 trở về sau đã có thể thoải mái đọc Orwell và bàn luận. Dịch giả Phạm Nguyên Trường cũng là người đã dịch 1984 (với bút danh Phạm Minh Ngọc) sang tiếng Việt. Hẳn nhiên đây là một bản dịch chất lượng, không cắt xén, đầy đủ và bám sát. Đến năm 2010, NXB ngầm, Giấy Vụn, đã in cuốn “Trại Súc Vật” của Phạm Nguyên Trường, và đến 2016, bản này lại được một NXB ngầm khác là Vô Danh in lại có kèm cả bản gốc tiếng Anh. NXB Vô Danh cũng chính là nơi in lại bản 1984. Chuyện ở Nông Trại Người dịch: An Lý Nhã Nam và NXB Hội Nhà Văn xuất bản. Một bản dịch âm thầm ra đời vào năm 2013 khiến cả đất nước ngỡ ngàng, là bản dịch thứ 5 trong tiếng Việt. Không ai biết từ đâu nhờ ai vào lúc nào một ngày “Câu chuyện nông trang” lừng lững xuất hiện ở quầy sách khắp nơi trong cả nước, và chỉ trong một thời gian ngắn tạo ra một cơn bão (trong tách trà ????), khi đến cả báo quân đội cũng đưa tin về nó. Nhìn lại những ngày tháng ấy nhà Z vẫn còn chút ngỡ ngàng vì không khí sục sôi bạo liệt của đồng bào, và mọi thứ nhanh chóng rơi vào im lặng khi bản in chính thức một lần và mãi mãi ấy ngừng ấn bản. Bản dịch An Lý là một bản dịch tốt, bám sát. Và khi so với bản dịch đầu tiên và bản của Phạm Nguyên Trường, có một đặc điểm rõ ràng dễ nhận thấy, chính là ngôn ngữ ở những thuật ngữ đặc biệt, được điều chỉnh để mang tính ám chỉ rõ rệt hơn cả, những thuật ngữ cực quen thuộc với những người đã sống trong xã hội chủ nghĩa hơn nửa thế kỷ, chứ không phải chỉ vừa mới mấy chục năm như hồi đồng bào đọc bản dịch đầu tiên những năm 1950. Chẳng hạn, ta có thể tìm thấy cụm: độc tài cai trị, có thể tìm thấy từ “Đại hội” để chỉ những buổi họp của các con vật ở trong kho, có thể tìm thấy từ “nghị quyết” để chỉ những quyết định đầu tiên từ ngày khởi nghĩa của toàn trại, những “làm theo năng lực,” “phần tử nguy hiểm gây tác động xấu”, “Cha già”. Đặc biệt bài thơ ca ngợi Nã Phá Luân thì chắc ai cũng thấy là nhại rõ rệt bài Khóc Stalin của Tố Hữu và đặc biệt có âm hưởng giống hệt bài thơ lục bát của bản 1950 đầu tiên. 6. Nhờ comment của bạn Trang Nguyen, bản dịch này tên là “Muông cầm trại”, do Hà Minh Thọ dịch, xuất bản ở Đông Âu Tiệp Khắc từ hồi những năm 1990. Độc giả chắc đã biết đến sự tồn tại của bộ phim hoạt hình “Animal Farm” do chính CIA tài trợ, và nếu đọc sâu hơn nữa, chẳng hạn về sự ra đời của cuốn Bác sĩ Zhivago ở Nga (có cả một cuốn sách về câu chuyện này), nhờ sự tài trợ và xúc tiến của CIA, khi in bản tiếng Nga Bác sĩ Zhivago để tìm mọi cách tuồn vào nước Nga trong thời Chiến tranh lạnh, khi mà cuốn sách bị cấm xuất bản, và thậm chí có cả lời đồn thổi Ủy ban trao đổi Nobel đã trao cho Boris Pasternak dưới sự tác động của CIA, thì việc ra đời của bản dịch “Animal Farm” ở Việt Nam, trở thành cực kỳ hấp dẫn. Dĩ nhiên tất cả chỉ là giả thuyết. Mời các bạn đón đọc Trại Súc Vật của tác giả George Orwell & Phạm Minh Ngọc (dịch).