0912 699 269

Công ty phần mềm ứng dụng Hà Nội - HanoiSoft

Thư viện cộng đồng

Liên hệ: 0912 699 269  Đăng nhập  Đăng ký

Bạn Không Thông Minh Lắm Đâu

Hiệu ứng Dunning-Kruger Bạn Vẫn Tưởng Bạn có thể dự đoán được chính xác khả năng của mình ở mọi tình huống. Sự ThậT Là Về cơ bản thì bạn khá kém trong việc đánh giá khả năng của bản thân và độ khó của những công việc phức tạp. Hãy tưởng tượng rằng bạn chơi rất giỏi một trò nào đó. Trò nào cũng được - cờ vua, Street Fighter1, bài poker - không quan trọng. Bạn thường xuyên chơi trò này với lũ bạn và lúc nào cũng thắng. Bạn cảm thấy mình thật giỏi, và bạn tin rằng mình có thể giành chiến thắng ở một giải đấu nếu có cơ hội. Vậy là bạn lên mạng tìm xem giải đấu khu vực sẽ diễn ra ở đâu và khi nào. Bạn trả phí tham gia và rồi bị hạ đo ván ngay trong hiệp đầu tiên. Hóa ra là bạn không giỏi lắm đâu. Bạn cứ nghĩ rằng mình thuộc dạng đỉnh của đỉnh, nhưng mà thực chất bạn chỉ là một tay ngang thôi. Đây được gọi là hiệu ứng Dunning-Kruger, và nó là một phần cơ bản trong bản chất của con người. Hãy thử nghĩ về những ngôi sao Youtube mới nổi trong mấy năm gần đây - những người múa máy một cách vụng về với các loại vũ khí, hoặc là hát chẳng bao giờ đúng tông cả. Những màn trình diễn này thường rất tệ. Không phải họ cố tình dùng bản thân để mua vui cho người khác đâu. Trình độ của họ thực sự tệ, và chắc hẳn bạn cũng thắc mắc là tại sao lại có người có thể tự đặt mình lên một sân khấu toàn cầu với những màn trình diễn đáng xấu hổ như vậy. Vấn đề nằm ở chỗ họ không tưởng tượng được là công chúng toàn cầu có thể khắt khe và đòi hỏi cao hơn so với lượng khán giả nhỏ bé họ vốn đã quen thuộc là bạn bè, gia đình và những người đồng cấp. Như nhà triết học Bertrand Russell đã từng phải than thở: “Trong thế giới hiện đại ngày nay thì những kẻ khờ khạo luôn tự tin hết mức trong khi những người khôn ngoan thì lại luôn nghi ngờ.” Hiệu ứng Dunning-Kruger là lý do tại sao mà những chương trình như America’s Got Talent1 hay American Idol2 có thể diễn ra. Ở trong phòng karaoke với lũ bạn, bạn có thể là người hát hay nhất. Nhưng để đối chọi với các thí sinh trong cả một quốc gia? Khó lắm. *** Nói cho vuông thì sách chỉ đáng 3.5* thôi, nhưng vì là sách mượn mà người mượn còn chưa đọc nên mình dúi thêm cho 0.5 * nữa, gọi là Tô có ghi công :sss Cuốn sách trình bày về các hiện tượng tâm lý thường gặp (ai hay theo dõi page “10 sự thật thú vị” trên facebook thỉnh thoảng sẽ gặp những bài tương tự và vừa hay, admin của trang cũng đang PR cho cuốn này :))) Chắc do đã đọc nhiều bài viết về lĩnh vực này nên mình không choáng ngợp đến mức sững sờ về nội dung sách :sss Dù vậy, có một cuốn sách tổng hợp lại và Việt hóa triệt để các thuật ngữ tiếng Anh (hay Đức kiểu Baader-Meinhof = thiên kiến xác nhận) thì cũng tiện cho tra cứu và chấn chỉnh bản thân mỗi khi lên cơn vĩ cuồng :3 Đọc xong dễ nảy sinh ham muốn lôi người khác ra test và nghiêm túc tập ngồi thiền, vì rõ ràng, với một tâm trí quá náo động dẫn tới quá tải như tâm trí người phương Tây thì không có gì lạ nếu nó mắc chứng này tật nọ. Giờ đến phần bình xét :sss 1. Hình thức sách =)))) Cái bìa như muốn gào vào mặt độc giả: Bạn không biết chữ như bạn tưởng đâuuuuu :/ và ngoài ra, người đọc có thể gặp chứng mù màu đột xuất :3 Sách dày nhưng đóng keo ở gáy hơi mỏng nên chưa gì đã bị gãy gáy :<
2. Nội dung sách: - Các bài viết trong sách được trình bày khoa học, sáng sủa, theo cấu trúc: Tiêu đề - 1 đoạn tóm tắt về hiểu lầm và sự thật - thân bài (tập trung giải diễn giải + dẫn chứng) - kết luận rút ra. Tuy nhiên, cách viết hơi cứng nhắc, tuy có sự tương tác với người đọc nhưng thiếu chút dí dỏm thường thấy ở những loại sách tương tự. Ngoài ra, cách chia Mục lục sách đi lần lượt theo từng bài viết/hiện tượng dễ gây mệt não nếu đọc liên tục, nên phân theo nhóm cho người đọc tìm điểm khác và giống nhau. - Sách phân tích nhiều hiện tượng tâm lý ta rất hay gặp trong cuộc sống dưới góc độ khoa học, ví dụ như Thiên kiến tự đề cao, Sự ngụy biện của tay thiện xạ Texas, Thiên kiến xác nhận, Nội quan, Sự tự nghiệm về tính đại diện… Hôm bữa mình có tình cờ xem cùng 1 bộ phim trên cùng một web với 1 thằng đệ trong 1 buổi tối. Trong khi mình càm ràm về nội dung phim thì nó cứ cố thuyết phục mình rằng chuyện xem trùng này là… định mệnh :ssss Rất hy vọng nó mua cuốn sách này đọc và ngộ đạo chứ mình mình nguyền rủa bất kỳ thứ định mệnh dở hơi nào đưa mình đến xem 1 một bộ phim dở tệ như vậy. - Các dẫn chứng đưa ra chưa thuyết phục mình lắm (mẫu khảo sát thấp, thiếu chú thích và tài liệu tham khảo cụ thể, không nhắc đến việc loại trừ yếu tố gây nhiễu). Đưa 1 nhóm người để khảo sát hành vi/phản ứng mà bỏ qua vấn đề văn hóa gốc thì hơi sai :/ Ví dụ như trong bài khảo sát về mức độ ảnh hưởng của từ ngữ đến thái độ của con người (cho 3 nhóm thao tác với 3 loại từ: bạo lực, trung tính, hợp tác) sau đó thử xem họ sẽ ngắt lời giáo viên ngó lơ mình như thế nào. Trong văn hóa Á Đông, việc ngắt lời người khác, đặc biệt là cấp trên như sếp, người quản lý hoặc thầy giáo là điều tối kị, thường người ta sẽ cố gắng liên lạc bằng mắt và chờ người kia chủ động dừng lại để nghe mình nói chứ hiếm khi ngắt lời :/ Với một cá nhân có 1 đống bạn chuyên “lạm dụng” động từ mạnh trong ngôn ngữ chat như mình thì “tát” “đấm” không phải là bạo lực, tính từ “béo” mới là từ khơi gợi hành vi “bạo lực”! Có nhiều yếu tố ảnh hưởng tới hành vi của một người (tâm trạng, tính khí,...) trong 1 tình huống. - Một vấn đề khác khiến mình phải suy nghĩ là cách tác giả dùng số xác suất % để đánh giá tính hợp lý của một hành động. Điều này áp dụng lên 1 nhóm thì ổn nhưng áp dụng lên 1 cá nhân thì sai. Mình ví dụ, xác suất một người bị xe ở chiều vuông góc vượt đèn đỏ tông phải khi qua đường là đủ nhỏ để yên tâm qua đường ngay khi đèn xanh bật sáng. Tuy nhiên, đấy là xác suất tai nạn tính trên tổng mấy chục triệu người và tính trên số lần tai nạn/lần qua đường của 1 bình thường có tuổi thọ cao. Nhưng với cá nhân mình, mỗi lần vô tư qua đường thì mình sẽ nhận 50% bị đâm và 50% không. @@ Vậy, vẫn là hợp lý và yên tâm hơn nếu mình luôn quan sát thận trọng cả 2 bên xem có cái xe nào “có vẻ” mất lái đang lao tới không dù điều này sẽ tốn của mình 3s/lần! Đương nhiên, xã hội có người này người kia, ai cũng tư duy như mình thì trong 3s đầu sẽ chẳng có ai qua đường cả :< Nhưng đấy là lựa chọn riêng, không phải họ thông minh hơn hay mình thông minh hơn, ai sống lâu hơn mới quan trọng còn số % là chuyện của UB An toàn giao thông tổng kết mỗi cuối năm. - Lại nói chuyện thông minh. Một hành vi được cho là thông minh hay không, nhiều khi không nằm ở lúc thực hiện mà là ở kết quả (dù thường làm đúng thì sẽ có kết quả tốt). Ví dụ bạn phanh gấp để tránh đâm xe vào một đứa trẻ và không ai bị làm sao cả ngoài mấy vết trầy thì đấy là… phản ứng nhanh, nhưng nếu việc phanh gấp đó khiến xe bị lết bánh, người bay ra đường và nằm dưới bánh xe tải đang phi tới thì đấy là… ngu! Mọi người khi xem clip sẽ thốt lên kiểu “giá mà nó lanh ý không phanh, để đâm vào cột điện thì chắc giờ vẫn sống” - Kiểu vậy! Việc loài người chúng ta đã tồn tại phát triển đến như mức hiện tại thể hiện sự tiến hóa về mặt não bộ tư duy sao “phù hợp” với đời sống của mình. Tại sao bạn lại cần ghi nhớ mọi thứ cho thật rõ nét trong khi việc đó khiến não bộ bị quá tải mà không vì lí do hữu ích (nguyên lý 80/20)? Tại sao bạn cần phải nhận ra rằng mình không thông minh xinh đẹp, trí nhớ thì tồi, tư duy lại logic kém nếu điều đó làm bạn không vui? Tại sao lại có câu “Ngu si hưởng thái bình” =))))))))) Cho nên, rất có thể "ngu" là mẹ vợ và "hên xui" là vợ của thông minh :3 - Mình rất muốn cùng tác giả thảo luận về xu hướng “tối giản” khi đọc đến bài “Bán rẻ”. - Cuối cùng thì mình nghĩ, “thông minh” không phải là một từ hợp lý để dùng nhiều đến thế trong cuốn sách này và đưa cả lên bìa, thay bằng “Bạn không như bạn nghĩ về mình” thì… thông minh hơn (hoặc là tác giả quá thông minh khi đưa từ “thông minh” lên bìa vì nó giúp bán chạy hơn :"> ). Và đương nhiên, mình đủ "thông minh" đến mức không cảm thấy bản thân bỗng “tầm thường” “giống người khác đến 85%” sau khi đọc xong cuốn sách này :3 Tô Review *** Cuốn sách bạn đang cầm trên tay là một bản tóm tắt sơ lược về việc tự dối mình của con người và những cách tuyệt vời khiến tất cả chúng ta đều rơi vào cái bẫy đó. Bạn tin rằng mình hiểu rõ quy luật vận hành của cuộc sống, nhưng sự thật là bạn chẳng biết gì hết. Trong suốt cuộc đời, bạn tự tạo nên những quan điểm, tự xâu chuỗi nên một câu chuyện về bản thân, về lý do cho những hành động trong quá khứ, và tất cả dẫn đến việc bạn đang đọc những dòng chữ này, ngay tại thời điểm này. Nhìn một cách tổng thể thì mọi thứ có vẻ rất thật. Nhưng có một sự thật mất lòng là: Bộ môn tâm lý học nói riêng và ngành khoa học nhận thức nói chung đang ngày một thành công hơn trong việc chứng minh rằng chính bản thân bạn cũng chẳng nắm được tại sao mình lại làm những việc mà bạn vẫn làm, chọn những thứ mà bạn vẫn chọn, hay thậm chí là nghĩ những điều mà bạn vẫn nghĩ. Thay vào đó, bạn tự tạo ra những câu chuyện nhỏ để giải thích lý do cho việc bỏ cuộc giữa chừng trong công cuộc ăn kiêng, tại sao bạn lại thích Apple hơn Microsoft, hay việc rõ ràng bạn nhớ rằng Beth là người đã kể cho bạn nghe câu chuyện chú hề với chiếc chân giả làm từ hộp súp rỗng, trong khi thực ra bạn được nghe từ Adam, và đó cũng chẳng phải là một chú hề. Hãy dừng lại một chút và quan sát căn phòng bạn đang ngồi đi. Trong một khoảnh khắc thôi, hãy cảm nhận những công sức đã được bỏ ra để tạo nên mọi thứ xung quanh bạn, và cả những nỗ lực trong hàng thế kỷ qua để tạo tiền đề cho các phát minh đó. Bắt đầu từ đôi giày bạn đang đi, cho tới cuốn sách bạn đang cầm trên tay, rồi hãy nhìn tới những máy móc đang hoạt động, nháy đèn và kêu bíp bíp khắp mọi ngóc ngách: lò vi sóng trong góc bếp, chiếc máy tính trên bàn làm việc, chiếc xe cứu thương đang hú còi ở con phố đằng xa. Trước khi chúng ta đi vào chủ đề chính, hãy dừng lại và ngẫm nghĩ về việc loài người đã giải quyết được biết bao vấn đề khó khăn trong cuộc sống và đã tạo nên vô vàn những thứ tuyệt vời xung quanh ta. Những tòa nhà chọc trời và xe cộ, điện năng và ngôn ngữ – con người cũng thật đáng nể phải không? Chính thành công rực rỡ của trí tuệ loài người đã tạo nên những tiện nghi ngày nay. Kh nghĩ về điều đó, bạn sẽ dễ dàng chìm đắm trong niềm tin về trí thông minh của bạn cũng như của cả loài người. Vậy mà bạn vẫn để chìa khóa trong xe. Bạn vẫn thường hay quên béng mất mình đang định nói gì. Bạn ngày càng tăng cân. Bạn chẳng còn một xu dính túi. Những người khác cũng vậy. Từ khủng hoảng ngân hàng cho tới những vụ bê bối tình dục, chúng ta đều có những thời điểm thật là ngu ngốc. Từ những nhà khoa học lỗi lạc nhất cho tới những người thợ khiêm tốn, bộ não của mỗi cá thể đều chứa đầy những định kiến và khuôn mẫu. Những thứ này thường đánh lừa bộ não một cách khéo léo khiến chúng ta chẳng thể nhận ra được. Vậy nên đừng vội lo lắng, bạn không phải là trường hợp đặc biệt đâu. Dù thần tượng hay sư phụ của bạn có là ai đi chăng nữa, chính họ cũng thường xuyên mắc lỗi. Ta sẽ lấy bài thí nghiệm Sự Chọn Lựa Của Wason làm ví dụ đầu tiên. Hãy tưởng tượng một nhà khoa học đưa ra 4 lá bài trước mặt bạn. Khác với những loại bài thông thường, những lá bài này có một mặt in số và một mặt in màu. Các lá bài theo thứ tự từ trái sang phải là lá số 3, số 8, lá màu đỏ và lá màu nâu. Nhà khoa học láu cá này cho phép bạn quan sát 4 lá bài một lúc để ghi nhớ chúng rồi đưa ra câu hỏi như sau: “Bộ bài của tôi gồm toàn những lá bài kỳ lạ như thế này, nhưng chúng đều tuân theo một quy luật duy nhất. Nếu một lá bài có số chẵn ở một mặt, thì mặt còn lại chắc chắn sẽ là màu đỏ. Giờ thì bạn sẽ phải lật một hay những lá bài nào để kiểm chứng điều tôi vừa nói, sao cho số lá phải lật là ít nhất?” Sao nào? Số 3, số 8, màu đỏ, hay màu nâu? Bạn sẽ lật lá nào? Đây là một trong những thí nghiệm tâm lý học đơn giản nhất. Và nếu coi đây là một câu đố logic thì nó cũng chẳng hề khó. Vậy mà khi nhà tâm lý học Peter Wason thực hiện thí nghiệm này vào năm 1977, chỉ có dưới 10% số người tham gia trả lời chính xác. Trong thí nghiệm của mình, ông đã sử dụng các nguyên âm thay vì màu sắc; tuy nhiên ở những bài kiểm tra tương tự khi dùng màu sắc thì tỷ lệ số người trả lời sai vẫn không thay đổi. Vậy câu trả lời của bạn là gì? Nếu đáp án của bạn là lật lá bài số 3 và màu đỏ, hoặc bạn chọn chỉ một trong hai lá số 8 hoặc màu nâu thì bạn thuộc số 90% đã làm sai bài này. Lật lá số 3 lên thì dù thấy màu đỏ hay màu nâu cũng chẳng chứng minh được gì. Bạn không có thêm thông tin nào cả. Nếu bạn lật lá màu đỏ và thấy một số lẻ thì điều đó cũng không vi phạm quy luật. Câu trả lời chính xác duy nhất cho bài đố logic này là lật cả 2 lá: lá số 8 và lá màu nâu. Nếu mặt sau của lá số 8 màu đỏ thì bạn mới chỉ chứng minh được quy luật ấy là đúng, chứ vẫn chưa biết được liệu nó có lỗ hổng nào không. Lúc này, nếu mặt còn lại của lá bài nâu là số lẻ thì nghĩa là quy luật đúng, còn nếu là số chẵn thì khẳng định ban đầu của nhà khoa học là sai. Chỉ 2 lá bài này mới có thể cho chúng ta câu trả lời chính xác. Một khi đã giải thích ra thì câu trả lời trở nên rất hiển nhiên. Có câu đố nào đơn giản hơn câu đố với 4 lá bài và 1 quy luật này chứ? Vậy nếu có tới 90% số người tham gia đã trả lời sai thì làm thế nào mà con người có thể xây được thành Rome và tận diệt được bệnh bại liệt? Đây chính là chủ đề của cuốn sách này: Bạn bị giới hạn trong một số khuôn mẫu suy nghĩ nhất định, và cuộc sống quanh bạn là sản phẩm của việc sống chung với những khuynh hướng này, chứ không phải là chiến thắng và vượt qua chúng. Quay trở lại với thí nghiệm trên, nếu bạn thay những con số và màu sắc trên các lá bài bằng các tình huống trực quan trong xã hội, câu đố bỗng dưng trở nên dễ hơn nhiều. Hãy tưởng tượng nhà khoa học đưa ra một câu hỏi mới: “Bạn đang ngồi trong một quán bar, và luật pháp không cho phép bán đồ uống có cồn cho người dưới 21 tuổi. Tôi có một bộ bài in tuổi của khách trong quán bar ở một mặt và đồ uống người đó đang dùng ở mặt còn lại. Bạn sẽ phải lật một hoặc một vài lá trong số 4 lá bài dưới đây để biết được liệu chủ quán có đang vi phạm pháp luật hay không, sao cho số lá phải lật là ít nhất.” Và rồi nhà khoa học bày ra những lá bài như sau: 23 – Bia – Coca – 17 Giờ thì vấn đề có vẻ dễ hơn rất nhiều phải không? Lá bài Coca và 23 chẳng cho bạn biết điều gì đặc biệt cả. Tuy nhiên nếu cậu thanh niên 17 tuổi đang uống bia rượu, thì chủ quán đã phạm luật. Bạn cũng sẽ phải kiểm tra cả tuổi của người đang uống bia nữa phải không nào? Vậy là giờ bạn có thể dễ dàng thấy được 2 lá bài cần phải được kiểm tra là Bia và 17. Bộ não của bạn được lập trình để nhìn cuộc sống dễ dàng hơn dưới một số góc độ nhất định, ví dụ như về các vấn đề xã hội, nhưng lại kém hơn nhiều trong các mảng khác, như là câu đố logic với những lá bài được đánh số. Đây sẽ là những điều bạn sẽ tìm thấy xuyên suốt trong cuốn sách này, kèm theo các giải thích khoa học và những điều để suy ngẫm, những nhận định của riêng tôi. Thí nghiệm Sự Chọn Lựa Của Wason đã cho thấy thực tế là chúng ta thường rất kém trong tư duy logic, nhưng lại rất giỏi vẽ ra những suy nghĩ nghe thì có vẻ hay ho trên lý thuyết, nhưng lại vỡ vụn khi đưa vào thực hành. Và khi điều đó xảy ra, chúng ta lại có khuynh hướng phớt lờ chúng. Con người luôn có một mong muốn mạnh mẽ là làm người đúng trong mọi trường hợp, và có một khát khao cháy bỏng hơn nữa là có thể nhìn thấy bản thân mình dưới ánh sáng tốt đẹp nhất ở cả góc độ tâm lý lẫn hành vi. Bởi vậy chúng ta thường xuyên lợi dụng và đánh lừa chính trí não của mình để có thể thỏa mãn điều này. Ba chủ đề chính trong cuốn sách này là thiên kiến nhận thức, sự tự nghiệm và những phương pháp ngụy biện. Đây là những thành phần cấu tạo nên tâm trí của bạn, giống như các bộ phận trong cơ thể vậy. Trong điều kiện lý tưởng thì chúng sẽ phục vụ bạn một cách đắc lực. Tuy nhiên, đời không như là mơ, và chúng ta chẳng mấy khi được sống trong điều kiện lý tưởng cả. Những thành phần này của tâm trí con người rất dễ bị bắt bài và có tính phụ thuộc cao nên đã bị lợi dụng từ hàng trăm năm nay bởi những kẻ lừa đảo, các ảo thuật gia, con buôn, ông bà đồng, hay bọn bán thuốc giả để kiếm lời. Phải cho tới khi bộ môn tâm lý học phát triển và đưa ra những phương pháp khoa học chặt chẽ để nghiên cứu về hành vi con người thì việc tự lừa dối bản thân mới được phân loại và định lượng. — Thiên kiến nhận thức (Cognitive biases) là những khuôn mẫu suy nghĩ và hành xử thường dẫn bạn tới kết luận sai lầm. Khi chào đời, bạn, cũng như tất cả mọi người, đều phải bước vào một thế giới đã được lập trình sẵn những phương cách nhận thức đầy sai lệch này, và chẳng mấy ai nhận ra chúng. Nhiều thiên kiến có tác dụng giúp bạn tự tin trong cuộc sống hàng ngày và không tự coi mình là một kẻ đần độn. Việc giữ hình tượng có vẻ quan trọng với trí não con người đến mức nó đã phát triển một loạt những công cụ để khiến bạn luôn tự cảm thấy thỏa mãn với bản thân. Thường thì những thiên kiến nhận thức này sẽ dẫn tới những lựa chọn sai lầm, những đánh giá tồi tệ và những ý kiến ngớ ngẩn rất xa với sự thật. Ví dụ: Bạn có xu hướng tìm kiếm những thông tin củng cố cho một niềm tin nào đó của bản thân, trong khi lại thường lờ đi những thông tin trái nghịch với nó. Điều này được gọi là thiên kiến xác nhận (confirmation bias). Những quyển sách bạn đang có trên kệ và những trang bạn đánh dấu trên trình duyệt cá nhân là hệ quả trực tiếp của thiên kiến này. — Sự tự nghiệm (Heuristics) là những con đường tắt trong tâm trí mà bạn sử dụng để giải quyết các vấn đề thường gặp trong cuộc sống. Chúng giúp tăng tốc độ xử lý của não bộ, nhưng đôi lúc khiến bạn nghĩ quá nhanh và bỏ qua những chi tiết quan trọng. Thay vì chọn con đường dài và suy ngẫm thật cẩn thận về vấn đề để tìm ra giải pháp hợp lý nhất, hoặc đạt được một suy nghĩ đúng đắn nhất, bạn thường dùng sự tự nghiệm để đi tới kết luận trong khoảng thời gian cực ngắn. Một số sự tự nghiệm là học được, số khác lại được cài đặt sẵn trong mỗi phiên bản bộ não của con người. Khi sử dụng đúng cách thì chúng giúp cho tâm trí của chúng ta được thảnh thơi và hoạt động hiệu quả hơn. Nhưng có những lúc chúng lại khiến ta nhìn nhận cuộc sống một cách quá đơn giản. Ví dụ như khi bạn thấy số lượng các bài báo về việc cá mập tấn công người bỗng tăng đột biến, bạn sẽ có xu hướng tin rằng có điều gì đó đang kích thích lũ cá mập và khiến chúng cắn người nhiều hơn, mặc dù điều duy nhất mà bạn thực sự biết chỉ đơn giản là các hãng thông tấn đang đưa tin về vấn đề này nhiều hơn bình thường mà thôi. — Ngụy biện (Logical fallacies) giống như việc giải một bài toán sử dụng ngôn từ, và bạn bỏ qua một vài bước quan trọng, hoặc là bị mắc bẫy mà không biết. Chúng là những lý lẽ bạn tự đưa ra trong tâm trí để dẫn tới một kết luận khi không biết hết tất cả những thông tin liên quan tới vấn đề. Có thể là do bạn đã không để ý và bỏ qua những thông tin đó, hoặc là bởi bạn không nhận thức được sự hạn chế của lượng thông tin bạn đang nắm trong tay. Và thế là bạn trở thành một thám tử vụng về. Ngụy biện còn có thể là hệ quả của những mơ tưởng không thực tế. Có những lúc bạn đưa ra được những lập luận tốt, nhưng chính những cơ sở thông tin và giả thiết ban đầu lại không chính xác, và khi khác thì bạn lại áp dụng những lập luận sai lầm trên nền sự thật. Giả sử thế này, bạn nghe được một thông tin ở đâu đó nói rằng Albert Einstein không bao giờ ăn trứng chiên và đưa ra kết luận rằng trứng chiên là một món không tốt cho sức khỏe. Đây được gọi là lập luận dựa vào thẩm quyền (argument from authority). Lúc này bạn tin rằng một người siêu thông minh như Einstein thì mọi quyết định của ông đều đúng đắn, nhưng biết đâu sự thật chỉ đơn giản là do ông không thích vị trứng chiên mà thôi. Qua mỗi chủ đề trong sách này, bạn sẽ có được những cách nhìn nhận mới về bản thân. Rồi dần dần bạn sẽ nhận thấy rằng bạn chẳng thông minh như vẫn tưởng đâu. Vói một lô lốc những thiên kiến nhận thức lệch lạc, những phương pháp tự nghiệm cẩu thả và những lập luận ngụy biện vụng về, bạn đang tự đánh lừa bản thân mình từng phút một chỉ để đối mặt với thực tại của cuộc sống này. Đừng sợ. Sẽ vui lắm đó. Mời các bạn đón đọc Bạn Không Thông Minh Lắm Đâu của tác giả David McRaney.

Nguồn: dtv-ebook.com

Xem

Tư Duy Phản Biện
Tư duy phản biện là chìa khóa để bạn thoát khỏi những lối mòn trong suy nghĩ, giúp bạn giải quyết các vấn đề khó khăn một cách sáng tạo và hiệu quả hơn. Cuốn sách "Tư duy phản biện" được viết bởi chuyên gia đào tạo Zoe McKey sẽ giúp bạn khai phá được sức mạnh trí óc của mình. Tác phẩm chứa đựng những bí quyết và chiến lược của các cá nhân thành công nhất, giúp người đọc có thể: - Khám phá chiều sâu tư duy - Đánh thức trí sáng tạo - Nắm bắt được cơ hội - Không ngại mơ ước - Vượt qua sự lo lắng - Quản lí thời gian hiệu quả Đọc xong tác phẩm, trực giác của bạn sẽ được mài sắc một cách rõ rệt, nhờ vậy khả năng đánh giá và đưa ra quyết định cũng được cải thiện, giúp bạn tự tin hơn trong mọi hành động. Nếu đủ động lực để thực hành các phương pháp trong “Tư duy phản biện”, bạn sẽ học được một lối tư duy có định hướng, tập trung, kỉ luật và tự chủ. Bạn sẽ biết cách phân tích các tình huống từ nhiều góc độ khác nhau, không vội vàng đưa ra những kết luận sai lầm và chủ quan, có cái nhìn đúng đắn hơn với các hiện tượng trong cuộc sống, và không còn phải hối tiếc với các quyết định và hành xử của mình. *** GIỚI THIỆU Cuốn sách này không viết về những suy nghĩ của riêng tôi, nhưng tôi được thôi thúc bởi những suy nghĩ của người khác. Cuốn sách cũng không phải là tập hợp những bài thực hành tốt nhất của tôi, nhưng tôi mô phỏng cách những người giỏi nhất làm để trở nên tốt hơn. Có nhiều khi suy nghĩ của chúng ta không được thông suốt, nhưng thực tế là chúng ta thông minh hơn những gì mình tưởng. Cuốn sách này sẽ giúp bạn: • Làm thế nào để tư duy thông minh hơn • Làm thế nào để tin tưởng vào trí tuệ của chính mình Từng bước một, tôi sẽ chỉ cho các bạn thấy đâu là những nơi có thể cải thiện khả năng nhận thức và quý trọng bản thân mình. Cùng với sự giúp đỡ của những nhà tư tưởng, nhà tâm lý học xuất sắc nhất, những con người thành công nhất trên thế giới, bạn sẽ tìm thấy câu trả lời và các ví dụ để có thể: • Tìm ra “tài năng xuất chúng” của chính mình • Từ một người nghiệp dư trở thành chuyên gia • Khám phá chiều sâu của tư duy sáng tạo • Hiểu được bản chất tự nhiên của sự phán xét để đánh giá tốt hơn • Dám ước mơ những điều vĩ đại • Có cơ hội đạt được tự do bằng cách biến tự do thành cơ hội • Du hành vượt thời gian (hoàn toàn nghiêm túc) • Đưa ra các quyết định đa chiều • Thiết lập kỉ luật với bản thân • … và còn nhiều hơn thế nữa. Tôi ao ước mình có thể hứa hẹn rằng, khi bạn đọc xong cuốn sách này, bạn có thể hiểu rõ hơn về bản thân mình. Nhưng đó không phải là mục đích của cuốn sách này. Thay vào đó, tôi chọn cách hướng các bạn đến những suy nghĩ sâu sắc hơn, hoặc tự vấn, tự nhìn nhận về bản thân bạn trong hiện tại. Và khi kết thúc cuốn sách, bạn có thể nhận ra có biết bao nhiêu tiềm năng đã bị chôn giấu mà bản thân không hề hay biết. Tôi hi vọng rằng khi những trang cuối cùng của cuốn sách khép lại cũng là lúc bạn hiểu rõ về bản thân mình hơn là bạn tưởng, và bạn sẽ bắt đầu xóa nhòa đi khoảng cách ấy bằng một lối tư duy thông minh hơn. *** LỜI KẾT Con người không hoàn hảo. Không ai hoàn hảo và sẽ không bao giờ hoàn hảo. Nếu mục tiêu của bạn là trở thành một người hoàn hảo với bộ não không bao giờ phạm lỗi, luôn luôn đưa ra quyết định sáng suốt, có nhiều cơ hội lớn và quản lý thời gian xuất sắc, bạn sẽ thất bại thảm hại. Tôi có thể đoán chắc điều ấy. Nếu mục tiêu của bạn là tỏa sáng, phấn đấu, cải thiện hoặc mở mang đầu óc – sự thông thái và “tài năng xuất chúng” của bạn – bạn có một cơ hội tốt để trở thành một viên kim cương lấp lánh và rực rỡ hơn. Sức mạnh tinh thần, năng lực và khả năng thực sự lớn hơn rất nhiều so với những gì chúng ta đang sử dụng. Thậm chí lớn hơn cả những gì chúng ta vẫn nghĩ là to lớn nhất rồi. Không có các khái niệm như “làm cho thứ gì đó hoàn hảo” hoặc “không có chỗ cho sự cải tiến”. Đơn giản là hãy cố sức trở nên tốt hơn dù chỉ 1% so với ngày hôm qua. Chỉ cần trong một việc thôi – mỗi ngày một việc khác nhau. Mỗi ngày hãy đọc sách thêm năm phút, đi bộ xa hơn một đoạn ngày tiếp theo, cân nhắc trước khi phán xét ai đó vào ngày thứ ba, v.v… Cuốn sách này có tổng cộng có 22 bài tập thực hành ở cuối các chương. Mỗi ngày hãy thử làm một bài. Chúng chỉ mất năm đến mười phút trong cuộc đời của bạn, nhưng chúng sẽ phát triển một trong những kĩ năng nhận thức của bạn và giúp bạn ghi nhớ những thông tin bạn đã đọc trong cuốn sách này. Hãy bắt đầu thực hành phương pháp Máy Sáng tạo Ý tưởng của James Altucher – viết ra mười ý tưởng mỗi ngày. Hãy thử những chiếc mũ của tiến sĩ De Bono. Hãy cho mình cơ hội thử sức với Quy luật Pareto và lên lịch làm việc cho bản thân với những hạn chót ngắn và cố gắng hoàn thành nó. Có rất nhiều ý tưởng trong cuốn sách này mà bạn có thể sử dụng để thu được lợi ích cho mình. Tôi không nghĩ ra các ý tưởng đó, nhưng tôi sử dụng rất nhiều và chúng có hiệu quả rất tốt. Chúng giúp tôi rất nhiều. Nếu, vì bất cứ lý do gì, tôi không luyện tập chúng nữa, tôi cảm thấy tâm trí và sức khỏe của mình sẽ quỵ ngã. Tôi hi vọng bạn sẽ hiểu hơn về não bộ của mình sau khi đọc cuốn sách của tôi, và bạn sẽ hiểu rõ hơn tại sao bạn lại đưa ra hoặc không đưa ra một số quyết định, các bước đi hay một sự phán xét cụ thể nào đó. Tất cả những cuốn sách tôi đề cập ở đây đều rất đáng đọc vì chúng mang lại rất nhiều giá trị. Hãy rèn luyện não bộ của mình, hãy dừng lại suy nghĩ trước khi quyết định vội vàng và cải thiện bản thân mỗi ngày dù chỉ tốt lên 1%. Tôi tin tưởng vào các bạn. Người bạn chân thành, Zoe   Mời các bạn đón đọc Tư Duy Phản Biện của tác giả Zoe McKey.
Những Cánh Đồng Kim Cương
Bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao có những người mà dường như số phận sinh ra là giàu có và hạnh phúc, trong khi những người khác là nghèo khó và thất bại? Nguyên nhân phải chăng là do sự khác nhau về học vấn, sự thông minh, thời cơ, mối quan hệ hay sự may mắn? Câu trả lời hoàn toàn ngạc nhiên là: Không phải bất cứ yếu tố nào ở trên cả. Vậy nguyên nhân sâu xa là gì? Bạn sẽ tìm thấy câu trả lời trong tuyển tập đầy quyền lực mang tên Những cánh đồng kim cương này. Nằm trong số 200 cuốn sách kinh điển làm thay đổi thế giới kinh doanh và con người, cuốn sách gồm 3 tập sách nhỏ: Những cánh đồng kim cương, Con người suy tưởng và Đường tới giàu sang là bộ ba hướng dẫn con người tư duy tích cực, kiến tạo trí não tuyệt vời cho bản thân, học cách nhìn nhận giá trị tốt đẹp, sự giàu có, hạnh phúc ngay trong những điều giản dị xung quanh và cách thức làm giàu chân chính. Kể về một người đàn ông Ba Tư đã bán trang trại của mình để lấy tiền lên đường tìm kiếm kim cương, để rồi khổ sở, đói khát và chết đi trong nghèo khó. Trong khi đó, mỏ kim cương lớn nhất thế giới đã được phát hiện ra ngay trên chính trang trại của anh ta. Những cánh đồng kim cương ngầm chứa một bài học lớn cho tất cả mọi người, đó là: sự giàu có, hạnh phúc không ở đâu xa, nó nằm ngay dưới chân chúng ta, nếu chúng ta biết tìm kiếm. Con người suy tưởng, được xuất bản lần đầu năm 1902, là kết tinh những chiêm ngẫm và trải nghiệm của James Allen về sự kiến tạo bản thân của con người từ chính những suy nghĩ của anh ta. Với kho tư tưởng của chính mình, anh ta trui rèn ra những vũ khí mà anh ta sử dụng để hủy hoại chính mình nhưng cũng có thể tạo nên những công cụ mà nhờ đó, xây nên cho mình những lâu đài tuyệt tác chứa đựng niềm vui, sức mạnh và sự an lành. Đường tới giàu sang là tập hợp những câu nói nổi tiếng, những câu cách ngôn và lời khuyên răn hữu ích của Benjamin Franklin, được viết năm 1758, khuyên con người nên cần cù và tiết kiệm để làm giàu, từ đó mới giữ được phẩm hạnh; bởi khi túng thiếu thì khó mà luôn làm người lương thiện được. Mời các bạn đón đọc Những Cánh Đồng Kim Cương của tác giả Russell H. Conwell.
Lấy Tình Thâm Mà Đổi Đầu Bạc
Vãn Tình vốn được biết đến là tác giả bộ ba best-seller Bạn đắt giá bao nhiêu?, Khí chất bao nhiêu – Hạnh phúc bấy nhiêu và Không tự khinh bỉ – Không tự phí hoài từng tạo nên một làn sóng thay đổi tư duy của hàng triệu phụ nữ. Sự trở lại lần này của Vãn Tình với Lấy tình thâm mà đổi đầu bạc hứa hẹn mang đến cho độc giả những câu chuyện tình yêu, cuộc sống, hôn nhân, gia đình đầy gần gũi và ấm áp, đặc biệt được giải nghĩa thêm từ góc nhìn trực diện và đầy lý trí của một người đàn ông, cũng chính là chồng của tác giả. Cuốn sách như một liều thuốc giúp xoa dịu những tâm hồn đang đau khổ trong tình yêu, tiếp thêm niềm tin và hi vọng cho những người đang theo đuổi một hôn nhân hạnh phúc. Và quan trọng hơn cả, cổ vũ cho tất cả phụ nữ biết yêu và trân quý chính bản thân mình. “Năm tháng thanh xuân tôi luôn theo đuổi một tình yêu sống chết có nhau. Cứ mỗi lần thấy những cảnh sinh ly tử biệt trong phim tôi lại khóc nức nở. Còn bây giờ lại dễ xúc động bởi những khung cảnh giản dị nhưng đầy ấm áp, chỉ muốn được sống mãi trong hạnh phúc nhỏ bé của mình. Mong rằng năm tháng ấm áp, cả đời bình yên.” - Lấy tình thâm mà đổi đầu bạc, Vãn Tình *** Tôi cứ liên tục viết rất nhiều những câu chuyện về tình yêu và hôn nhân. Mỗi mẩu chuyện tôi viết ra đều là tiếng lòng của bản thân, của bạn bè hay là tôi nghe được từ đâu đó. Đa phần những mẩu chuyện ấy đều được tôi cất bút khi màn đêm tĩnh mịch đã bao phủ khắp không gian, hoặc vào những khi trời mới tờ mờ sáng. Có thể những câu chuyện ấy đã khiến lòng tôi rung động, bùi ngùi hay đã chạm được vào sâu thẳm lòng trắc ẩn của tôi, nhưng quan trọng hơn cả, chúng đã khiến cho tâm hồn tôi trở nên tĩnh lặng, an nhiên,và trưởng thành để rồi sau này có lúc nào đó nhìn lại,tôi có thể mỉm cười từ tận trái tim.   Mỗi người chúng ta đều được sinh ra trong những môi trường và hoàn cảnh khác nhau, vận mệnh cũng chẳng ai giống ai cả. Duy chỉ có chuyện tình cảm là tất cả chúng ta đều như nhau. Ai cũng có thể bị tổn thương, ai cũng có thể đạt được hạnh phúc. Chính vì thế, có thể nói rằng số mệnh chẳng ưu ái cho bất cứ ai,chỉ cần bạn không buông bỏ chính mình, luôn giữ vững lập trường thì cơ hội có được hạnh phúc của bạn sẽ lớn hơn bất kể ai khác.   Vậy nhưng có khi nào bạn tự hỏi, rốt cuộc chúng ta phải hạnh phúc như thế nào đây?   Chúng ta luôn khiến bản thân mình bị tổn thương trong những lúc thiếu đề phòng nhất, hay trong những phút giây hồ đồ mà đánh mất nhiều thứ quý giá.   Chúng ta đều xem hạnh phúc quan trọng như từng thớ da thịt của mình, nhưng lại không biết làm sao để giữ gìn nó, thế rồi đôi mắt chỉ biết trân trân nhìn hạnh phúc càng ngày càng trở nên xe vời để sau cùng, thứ còn lại chỉ là sự tuyệt vọng từ khi hạnh phúc mới được nhen nhóm.   Tôi hi vọng cuốn sách này sẽ giúp những tâm hồn đang cuồng loạn trong đau khổ sẽ được tiếp thêm phần nào sức lực để họ có đủ can đảm hướng về phía trước; giúp cho những trái tim đang hạnh phúc biết cách gìn giữ hạnh phúc bền lâu; giúp cho những cõi lòng hãy còn mê muội sớm tìm lại được tia sáng; giúp những tâm hồn đang trằn trọc thao thức hằng đêm sẽ tìm được cho mình chút hơi ấm dịu dàng.   Hãy tin tưởng vào chính mình, rồi cuối cùng mỗi chúng ta đều sẽ tìm được hạnh phúc. Chừng nào còn chưa tìm được hạnh phúc, nghĩa là chừng ấy bạn còn chưa đi đến cuối cùng. Chỉ cần bạn biết tự yêu lấy bản thân, rồi sẽ tới lúc có người mang yêu thương đong đầy tới tìm bạn. *** Một người đồng nghiệp cũ đã nói với tôi rằng:   "Là phụ nữ, tớ thật ngưỡng mộ cuộc sống của cậu. Cậu sẵn sàng nghỉ việc để rồi được làm đúng công việc mình thích, hơn nữa lại còn làm rất tốt, danh lợi đều có,chẳng thiếu thứ gì, chồng thì hết mực yêu thương. Quay lại nhìn bản thân mình, mọi thứ cứ đều đều như thế, đi làm rồi lại tan ca, công việc thì làng nhàng, đến một chút cảm giác thành quả cũng không có. Cứ như vậy, mỗi tháng nhận mấy triệu tiền lương. Tớ cũng muốn có một cuộc sống như cậu, nhưng lại không có tài cán, cũng chẳng có sở trường gì, bỏ việc rồi biết làm gì đây. Nghĩ thôi đã thấy phiền lòng!"   Không biết bao giờ tôi đã trở thành hình mẫu khiến cho người khác ngưỡng mộ như vậy. Đừng trách vì sao tôi lại ngạc nhiên, bởi trong mắt tôi, cuộc sống của mình thật quá đỗi bình thường. Tôi vẫn phản trăn trở mỗi ngày nên kiếm tiền thế nào, tiêu tiền ra sao.   Tôi nghĩ rằng, có lẽ mọi người ngưỡng mộ tôi bởi vì thói quen lưu giữ lại những điều tốt đẹp trong cuộc sống nên khi nhìn vào, mọi người sẽ chỉ thấy những điều hạnh phúc, đẹp đẽ ấy. Còn với những chuyện vặt vãnh và tầm phào, tôi biết cách tự mình giải quyết rồi nhanh chóng quên đi. Lâu dần, tôi đã nuôi dưỡng cho mình một thái độ đầy lạc quan và tích cực. Chính vì thế mà tôi có thể cảm nhận được biết bao điều tốt đẹp trong cuộc sống muôn màu này.   Rất nhiều người luôn cho rằng người khác có cuộc sống hạnh phúc hơn mình, nhưng họ không biết rằng, thực tế chúng ta đều như nhau, đều được sinh ra và bắt đầu từ con số 0 tròn trĩnh. Thế nên cuộc đời này, trừ việc ta không thể lựa chọn xuất thân, những việc khác đều là kết quả của sự lựa chọn không ngừng.   Tất cả mọi người đều như nhau, mỗi người đều có quyền được hạnh phúc, mà hạnh phúc thì chẳng liên quan gì tới tiền tài hay địa vị cả.   Chẳng có ai là "con cưng" của Thượng đế, cũng không người nào được thuận buồm xuôi gió suốt cả cuộc đời. Vậy nên, bạn nhất định không được xem thường bản thân. Năng lực và tài cán đều là những thứ phải được vun đắp và bồi dưỡng dần dần. Không ai may mắn hơn ai, có chăng chỉ là ai nỗ lực, kiên cường hơn ai mà thôi.   Về điều này có lẽ A Ngạn chính là một minh chứng rõ ràng nhất.   Năm 22 tuổi, A Ngạn có mối tình đầu tiên trong đời. Lúc đó, anh ấy làm việc ở cơ quan Chính phủ. Cuộc sống khi ấy của A Ngạn rất bình lặng với những đồng lương không nhiều lắm. Thế nhưng A Ngạn luôn hài lòng với cuộc sống của mình, mặc dù xung quanh anh cũng có người lặn lội mà kiếm được những khoản tiền lớn, hay có những người ra sức leo cao. Nhưng A Ngạn chẳng bao giờ quan tâm cả.   Thế rồi bạn gái của anh ấy dần dần không còn hài lòng với một A Ngạn như vậy. Kết cục là cô ấy đã nói ra lời chia tay với lí do thật đơn giản:   "Anh chỉ là một nhân viên quèn, không thể cho tôi cuộc sống mà tôi mong muốn được."   Rời khỏi A Ngạn, cô ấy đã kết hôn với con trai của một vị Cục Trưởng. Chuyện ấy đã khiến A Ngạn phải chịu một cú sốc rất lớn. Thế là người đàn ông đang ở độ tuổi tinh thần và trí lục sung mãn nhất ấy đã âm thầm chấp nhận kết cục chia li.  Sau một tháng, anh ấy bất chấp sự phản đối của mọi người, kiên quyết từ bỏ công việc ổn định đang làm để bắt đầu làm lại từ công việc cơ bản nhất.   Tôi không thể tưởng tượng đđược những vất vả và sai lầm mà anh ấy đã phải trải qua nhiều đến bao nhiêu, chỉ biết rằng lòng anh ấy luôn rực cháy một nguồn sức mạnh bền bỉ, không gục ngã. Cứ như thế dần dần A Ngạn đã mở ra sự nghiệp của riêng mình.   Sau năm 2008, khi mạng Internet xuất hiện, những ngành nghề, mô hình kinh doanh theo hướng truyền thống đã phải hứng chịu sự đả kích lớn. Nhìn thấy doanh số mỗi ngày một giảm, A Ngạn cũng trở nên lao đao.   Hồi ấy A Ngạn cũng gần 40 rồi, ngoài việc sử dụng máy tính để gửi và nhận email, thỉnh thoảng lướt xem vài trang mạng thì đến QQ(phần mềm nhắn tin trò chuyện thông dụng tại TQ) cũng chẳng biết dùng, với một người như vậy, internet là một thứ vô cùng xa lạ, thậm chí anh ấy còn cho rằng cả đời này cũng chẳng cần phải đụng đến.   Nhưng người đàn ông này sau khi rút kinh nghiệm đã bắt đầu lóng ngóng sử dụng QQ. Dưới sự hướng dẫn của tôi, anh ấy đã cài đặt Wangwang(ứng dụng để trò chuyện trực tuyến với các chủ cửa hàng của Trung Quốc) học cách mua hàng trên mạng. Không những thế còn phân tích đặc điểm bán hàng online, tổng kết lại lợi và hại của việc mua sắm online cũng như tâm lí của những người mua hàng trực tuyến.   So với tôi, anh ấy cũng không phải là một người quá thông minh, lại thêm tuổi cũng không còn trẻ nữa nên khả năng ghi nhớ chắc chẳng bao giờ sánh bằng tôi được. Cùng là câu chuyện sử dụng các ứng dụng ấy, tôi đã rất thông thạo rồi, còn anh ấy vẫn chỉ đang ở giai đoạn lóng ngóng học hỏi mà thôi. Thế nhưng anh ấy vẫn không hề bỏ cuộc.   Để đẩy nhanh tốc độ tìm hiểu về mạng internet, A Ngạn thường xuyên mời một số đàn em thế hệ 9x ăn uống, tìm hiểu cách nghĩ và thói quen của họ.   Khoảng thời gian đó, hầu như cuối tuần nào tôi cũng cùng anh ấy tham gia các trang diễn đàn buôn bán trực tuyến. A Ngạn nhẫn nãi một cách đầy tâm huyết và khiêm tốn để từng bước,từng bước học hỏi, tích lũy.   Có lần, chúng tôi dùng bữa cùng  với một người bạn rất am hiểu về kinh doanh qua mạng của A Ngạn. Sau khi nghe anh ấy thao thao bất tuyệt một hồi, người bạn đó không khỏi ngỡ ngàng mà nói:  "Không ngờ anh lại tìm hiểu về kinh doanh online sâu sắc như vậy, anh có những nhận định mà chính tôi cũng phải khâm phục."   Khoảnh khắc ấy, A Ngạn đã phải cố gắng lắm để che đậy sự đắc ý trong đôi mắt. Có lẽ chỉ tôi mới hiểu, đằng sau những hiểu biết đó anh ấy phải bỏ ra bao nhiêu thời gian và sức lực.   Từ A Ngạn, tôi hiểu rằng, thành công thực sự không nằm ở việc một người thông minh, nhạy bén thế nào, khéo léo bao nhiêu hay có chừng nào may mắn,mà chỉ nằm ở việc anh ta có bao nhiêu kiên trì, bao nhiêu nỗ lực. Một người nếu không chịu học hỏi bà kiên trì, cho dù có thông minh hơn nữa, may mắn hơn nữa cũng sẽ chẳng thể thành công, và hiển nhiên cũng không thể có được cuộc sống mà bản thân mình mong muốn.   Có thể nói rằng, trong cuộc đời tôi, A Ngạn là một bước ngoặt lớn.   Trước khi quen biết anh ấy, tôi cũng là một nhân viên văn phòng 9 giờ đi làm, 5 giờ tan ca, trong đầu đầy ắp những ước mơ, nhưng vẫn luôn dậm chân tại chỗ.   Tôi cứ do dự mãi về vấn đề có nên xin nghỉ việc hay không.   Chính A Ngạn đã nói với tôi rằng: "Em vẫn còn trẻ, nên theo đuổi ước mơ của mình. Cho dù có thất bại thì chí ít em cũng đã có được trải nghiệm. Khi đã nỗ lực rồi, thì không có gì phải hối tiếc."   Chính từ câu nói ấy của A Ngạn, tôi đã quyết định nghỉ việc một cách nhanh chóng và bắt tay vào công việc tôi yêu thích nhất - viết văn. Sau đó, tôi muốn làm ngọc phỉ thúy nhưng lại sợ sẽ mất hết.   A Ngạn động viên tôi rằng: "Chỉ cần là công việc em thích thì hãy cứ làm đi. Nếu thật sự mất hết, anh sẽ cũng em an rau húp cháo."   Vậy là tôi bắt tay vào làm ngọc phỉ thúy. Cho đến bây giờ, cả làm ngọc và viết văn tôi vẫn đều làm rất tốt. Nghĩ lại khi đó, nếu không phải đã hạ quyết tâm để làm, có lẽ cả đời tôi sẽ sống trong hối tiếc vì sự lỡ dở ấy.   Xuất phát điểm của chúng ta đều bắt đầu từ thuở ấu thơ, luôn có rất nhiều ước mơ và hoài bão. Có người vì hoàn cảnh gia đình mà không thể thực hiện, có người vì vấn đề thời gian nên đành gác lại những giấc mơ đó. Ví dụ như tôi từ nhỏ đã muốn học cổ cầm, nhưng vì chỗ học cách nhà quá xa nên cũng đành bỏ cuộc.   Đến nay chúng ta đều đã trưởng thành, đã có thể theo đuổi cuộc sống của chính mình,nhưng vẫn cứ chọn từ bỏ. Bởi vì việc lựa chọn bắt đầu khiến chúng ta sợ hãi. Ta sợ phải trả giá, nên chỉ có thể bước đi trong sự mâu thuẫn giữa thực tế và lí tưởng. Thế rồi chúng ta cứ vậy mà già đi.   Thứ bạn muốn, cuộc sống ắt sẽ cho bạn, nhưng đấy là khi bạn biết nỗ lực,biết cố gắng. Nếu bạn vẫn còn nhiệt huyết và khao khát theo đuổi cuộc sống, vậy thì tại sao không hoàn thành những giấc mơ đang chờ đợi, tại sao không sống cuộc đời mình mong muốn, để cuộc đời này chẳng có gì phải hối tiếc nữa?   Một thời gian trước, A Ngạn đã nói với tôi: "Anh đã phát hiện ra quy luật của cuộc sống này, chính là không ngừng thực hiện giấc mơ của bản thân. Chỉ có tình yêu và ước mơ mới là những điều mà chúng ta không bao giờ được phụ bạc. Có như vậy thì cuối cùng cuộc sống ắt sẽ mang đến cho chúng ta tất thảy những gì ta cần."   Xin hỏi, các bạn còn giấc mơ nào chưa thực hiện không?   Đã đến lúc phải nắm lấy giấc mơ rồi đó! Mời bạn đón đọc Lấy Tình Thâm Mà Đổi Đầu Bạc của tác giả Vãn Tình & Huỳnh Nhã Thy (dịch).
Lẽ Được Mất: Cuốn Sách Hóa Giải Những Khổ Đau Của Bạn!
Cuộc sống - cho đến suy nghĩ cuối cùng và cái nhìn sau chót - là quá trình tự biến đổi. Chúng ta bắt đầu bằng cách thay đổi thế giới quan: thay vì chỉ nhìn thấy bức tường trước mặt, ta sẽ thấy một phần của quan cảnh. Ta nhận thấy rằng mình có thể hành động khác hơn. Sự trưởng thành cho ta cái nhìn mới, từ một khoảng cách an toàn hơn xưa, cho phép ta hiểu ra nhiều nhân tố, nơi bản thân ta hay nơi người khác, mà trước đây ta chưa thể hiểu. Rồi có đôi khi, ta lấy được đủ nghị lực để tha thứ, để thay đổi nếp đời. *** T ôi thật sự hạnh phúc khi biết rằng kể từ nay độc giả yêu văn chương sẽ có cơ hội tiếp cận với một trong những nữ tác giả Brazil đương đại có tầm ảnh hưởng lớn nhất. Lya Luft là một trong số những cây bút hiếm hoi có khả năng mở ra những con đường mới. Sở dĩ tôi nói Lya mở ra con đường mới chứ không phải một lối tắt đi đến những gì bạn muốn là bởi tác phẩm của bà bày ra vẻ phong phú chứ không phải giản đơn của cuộc sống. Trong thế giới hiện đại, giữa thời kỳ mà mọi thứ đến quá dễ dàng, cùng với tư tưởng tôn sùng cái mới lạ, trẻ trung, Lya lại mời gọi chúng ta làm một điều đang ngày càng hiếm hoi: trưởng thành để nhận ra vẻ đẹp trong từng thời kỳ của cuộc sống, và để lạc quan đương đầu với sức tàn phá của thời gian. Là thạc sĩ văn học, Lya Luft thông thạo hai ngôn ngữ Anh và Đức. Bà giảng dạy, đồng thời khẳng định vị thế vững chắc của mình trong sự nghiệp biên dịch tác phẩm của các tác giả nổi tiếng như Thomas Mann, Gunter Grass, Virginia Woolf và nhiều tác giả khác từ nguyên bản tiếng Anh, tiếng Đức sang tiếng Bồ Đào Nha. Năm 1980, khi bước sang tuổi bốn mốt, bà khởi nghiệp sáng tác với tiểu thuyết đầu tay Bạn đời – tác phẩm đã lập tức khiến giới phê bình và bạn đọc sửng sốt bởi giọng văn đầy đặn, giàu xúc cảm. Nhưng mãi đến năm 2003 với Lẽ Được Mất, tên tuổi của Lya mới được phổ biến rộng rãi trong công chúng. Bằng lối dẫn chuyện nhẹ nhàng, quyển sách hé mở những trăn trở, suy tư của con người về cuộc đời của mỗi chúng ta, đồng thời chứng minh với độc giả khả năng độc đáo của tác giả - người có thể chiếm được cảm tình của người đọc vốn đã xem bà như bạn: chạm đến sâu thẳm tâm hồn và khiến họ miên man suy tưởng; vỗ về và truyền cảm hứng. Sống, đối với Lya, không thể thiếu sự đam mê và nếm trải cả vị ngọt ngào lẫn đắng cay mà cuộc đời mang lại. Vì thế, sau khi khẳng định tầm vóc của một tiểu thuyết gia, nhà thơ và dịch giả, không có gì ngạc nhiên khi bà lồng ghép vào từng câu chữ sự nhạy cảm không ai sánh kịp trong các tác phẩm đề cập đến đạo đức và phẩm hạnh. Lẽ Được Mất mang đến cho bạn đọc hình ảnh của một người phụ nữ đã đạt đến độ chín muồi về những gì căn bản nhất: trải nghiệm, sự trưởng thành, tuổi tác, mối quan hệ gia đình, cái chết, nỗi cô độc, tình yêu, bản ngã và tình mẫu tử. Từ những thứ vụn vặt nhất đến những điều vĩ đại nhất trong cuộc sống, bà luôn nhấn mạnh khía cạnh cốt yếu trong sự tồn tại của chúng ta bằng vẻ tinh tế của một người nhìn đời với đôi mắt lạc quan mà rất mạnh mẽ và không ngại phê phán những ai đầu hàng trước mỗi khó khăn nhỏ nhặt. Lya Luft là người lạc quan, nhưng bà không nhìn cuộc đời qua lăng kính màu hồng. Những suy nghĩ của bà, vì thế, thường đi ngược lại khuôn mẫu sẵn có - nó khơi dậy cảm hứng, kêu gọi những người đương thời nhìn lại mình, sâu tận tâm can, để từ đó trưởng thành hơn. Có ai trong chúng ta, dù chín chắn hay xốc nổi, chưa từng trải nghiệm niềm vui và nỗi thất vọng, chiến thắng và thất bại, mất mát và thành tựu? Một trong những bài học to lớn nhất mà tác giả dành cho chúng ta là: những gì cuộc đời mang lại hoàn toàn phụ thuộc vào vốn hiểu biết của chúng ta. Theo bà, chính thái độ trân trọng từng phút giây cuộc sống và tính nhân văn, sẵn lòng đón nhận quy luật của tạo hóa, sức tàn phá của thời gian, sẽ giúp chúng ta thoát khỏi những cạm bẫy của chính mình – những thứ bó buộc tầm nhìn của sự vô cùng và chân giá trị. Lya không đưa ra các lập luận giáo điều hay những công thức cứng nhắc. Trong Lẽ Được Mất, tác giả chia sẻ những trải nghiệm cá nhân thông qua quá trình trưởng thành, qua đó mở ra cho chúng ta lối đi dẫn đến những khả năng vô tận của cuộc sống trong nhiều giai đoạn khác nhau, từ lúc chúng ta còn thơ trẻ đến tuổi trưởng thành. Trong tác phẩm lôi cuốn và đầy tính khám phá này, độc giả sẽ tìm thấy một chút gì đó của chính mình, những trải nghiệm, nỗi sợ hãi, ngờ vực và cả khắc khoải từng qua. Độc giả sẽ tìm thấy những sợi dây liên kết trong mối quan hệ giữa người với người mà chúng ta ai ai cũng đều khao khát. Paulo Coelho – tiểu thuyết gia nổi tiếng người Brazil *** Từ những điều rất trần ai, rất cuộc đời mà Lya Luft đã khắc họa nó theo một dòng cảm xúc dung dị nhất, gần gũi nhất, không giáo điều, không lý thuyết suôn. Bản thân ngôn từ là một sự ngộ nhận, có lẽ vì hiểu được điều đó nên trong món quà dành nhiều tâm huyết nhất cho người đọc, bà viết theo một cách cô đọng nhất, không đa từ đa nghĩa… Hẳn là ai trong chúng ta cũng có đôi lần đứng giữa ngã năm ngã bảy của cuộc đời mà trong lòng chỉ toàn là câu hỏi, và một trong số đó chính là “Đâu mới là con đường mình nên – đi – nhất?”. Một chữ “nên” mà gói gọn trong nó là những dằng xé của cân nhắc thiệt – hơn, của so đo được – mất, của mặc cả đắt – rẻ giữa chợ đời hòng chờ đợi một kết quả mang lại ít rủi ro nhất, ít mất mát nhất, ít khổ đau nhất, ít thiệt thòi nhất. Con người chính là loại sinh vật tham lam nhất, ích kỉ nhất ngay cả với bản thân mình. Chúng ta luôn đòi hỏi những điều mĩ mãn nhất, tuyệt đối nhất. Tôi là một con người bình thường và tôi cũng vậy. Cho đến một ngày, đứng giữa vòng xoay lớn nhất mà mình từng gặp trên đường đời vào năm 18 tuổi, trong tầm nhìn của tôi khi đó lối nào cũng dẫn về những con đường tít tắp và mù mịt. Tôi nhận được kết quả thi đại học, rớt ngành Báo chí, đậu ngành Giáo dục, và đồng thời đậu cả ngành Tâm lí của ĐH Sư phạm. Trong đầu tôi đặt ra nhiều phương án, ôn thi lại? Nhập học ngành Giáo dục? Hay nhập học ngành Tâm lí học của một ngôi trường khác với ngôi trường mình yêu thích xưa nay? Trong lúc rối bời giữa cái mạng nhện tự mình giăng mắc ra bởi ước mơ, bởi khả năng thực tế, bởi điều kiện hoàn cảnh,… tôi tự cho phép mình bỏ ra một ngày để suy nghĩ và cân đo đong đếm đâu mới là chọn lựa tốt nhất. Tôi tìm về gác sách nhỏ mà mình “dành dụm” nhiều năm qua, tôi vẫn thường có thói quen đọc một cái gì đó mình thích vào những lúc thấy lòng “túng quẫn”. Tôi chọn một cuốn sách mà cô bạn thân nhất đã tặng tôi cách đây khoảng 4 năm trước, ngày mà chúng tôi xa nhau để vào hai ngôi trường phổ thông khác nhau. Tôi đã đọc xong nó từ rất lâu rồi nhưng chưa bao giờ lại nghĩ nó có thể lại mang đến cho tôi câu trả lời vào cái thời điểm mà tôi nghĩ rằng sẽ chẳng còn một lời khuyên nào đủ đáng tin ngoài quyết định của chính mình. Và quyển sách đó chính là Lẽ Được Mất của nữ tác giả Lya Luft – một trong những tác giả nữ người Brazil có sức ảnh hưởng lớn nhất đối với nền văn học đương đại. Bà là một Thạc sĩ Văn học, một dịch giả, một tiểu thuyết gia, một nhà thơ và còn đồng thời còn là một nhà giáo. Quyển sách gồm 5 phần lớn: Lời mời gọi, Những gì tôi thấy trong gương, Thuần phục để không bị hủy diệt, Mất mát nhưng không đánh mất chính mình và Thời gian sống. Bằng tất thảy chân thành và rạo rực mình đang có của một người yêu chữ đối với bạn đọc, xin cho tôi được viết về Lẽ Được Mất bằng cách nhìn của một người vừa nhận ân huệ từ Lya Luft chứ không phải là một fan hâm mộ của bà ấy, xin cho tôi được viết bằng ngòi bút của một “nhà Giáo dục tương lai” chứ không phải là một “nhà báo trong tưởng tượng”- sẵn sàng dùng con chữ để đánh lừa những ai có trái tim yếu ớt dễ tin người. Xin hãy đọc như một lời tham khảo mà nó đọng lại trong tôi về Lẽ Được Mất và đừng hỏi tại sao tôi không chia sẻ rõ từng phần một, tôi tin nếu bạn đủ kiên nhẫn đọc chúng bằng bản thể của chính mình thì nó sẽ là món quà cho bạn. Dĩ nhiên, không có món quà nào mở sẵn mà thú vị hơn là mình tự mở. Tôi là người vốn thích những điều bình dị hơn là những phô trương ồn ã, tôi đặt lòng tin tuyệt đối vào hai chữ chân thành, mọi thứ tốt nhất nên bắt đầu từ những điều thật thà, tự nhiên vốn có của nó. Cũng có thể vì bắt đầu từ điều đó nên tôi dễ cảm kích Lẽ Được Mất hơn, điều đó tôi cũng không rõ, nhưng tôi thật sự không thể phủ nhận sự tinh tế trong ngòi bút của Lya Luft. Chỉ bằng sự nhẹ nhàng, kín đáo và chân phương, bà gợi ra cho tôi những trăn trở rất đời mà cũng rất người. Bà ấy đã mang đến cảm giác được sẻ chia, được đồng cảm bằng sự chân thành tuyệt đối. Từ những điều rất trần ai, rất cuộc đời mà Lya Luft đã khắc họa nó theo một dòng cảm xúc dung dị nhất, gần gũi nhất, không giáo điều, không lý thuyết suôn. Bản thân ngôn từ là một sự ngộ nhận, có lẽ vì hiểu được điều đó nên trong món quà dành nhiều tâm huyết nhất cho người đọc, bà viết theo một cách cô đọng nhất, không đa từ đa nghĩa. Là một người mạnh về ngôn ngữ, sử dụng được chúng ở nhiều lĩnh vực nhưng trong Lẽ Được Mất bà đã không tốn quá nhiều công sức cho việc trau chuốt cầu kì, cũng không cần đưa ra quá nhiều bằng chứng giải thích dài dòng cho lời mình viết ra, bản thân tôi đọc chúng và nghĩ rằng có lẽ đối với bà chúng giống như những dòng nhật kí thật lòng thật dạ nhất cho nên bạn đọc có thể tin hoặc không, bởi vì sớm hay muộn thì ai rồi cũng phải rơi vào những câu chuyện như thế trong cuộc đời. Sự thật là, chúng ta đến từ những thế giới nội tâm riêng biệt mà có người muốn mở lòng cũng có người còn nhiều ngần ngại; chúng ta là những cá tính khác nhau mà có người trầm tĩnh cũng có người nhiều xốc nổi; chúng ta có những mơ ước khác nhau mà có ước mơ đầy tham vọng cũng có ước mơ an phận thủ thường… Thật, chúng ta là những câu chuyện đời khác nhau, nhìn nhận khác nhau, hành xử khác nhau,… nhưng chung quy đều sẽ có một vài giai đoạn, một vài thời điểm nào đó mà chúng ta chỉ là… một “con rối cho cuộc đời giật dây”. Mà sợi dây đó luôn có hai đầu, một được – một mất. Cái chết và sự sống, thành công và thất bại, lý tưởng và hiện thực, hiện tại và kỉ niệm, phúc hạnh và khổ hạnh, cái tôi và cái ta, cô đơn và dung hòa, tình yêu và quên lãng, mẫu tử và phụ tử, vươn lên và đầu hàng… Và, và còn hàng tá thứ như thế mà khi con người được đặt vào đứng giữa ở đó, không có lựa chọn nào là “tốt” nhất mà chỉ có lựa chọn nào “ít xấu” nhất thôi. Yếu tố mang tính giáo dục lớn nhất mà tôi nhận được từ Lya Luft qua quyển sách này cũng như tôi hy vọng bất kỳ ai có đủ kiên nhẫn đọc hết nó đều nhận được đó là, hãy đón nhận mọi biến cố trong đời bằng sự lạc quan lớn lao vô hạn nhưng đừng bao giờ để mình rơi vào ảo tưởng. Cuộc sống rất thực tế, có những chuyện nếu đã là quy luật thì đừng cố cưỡng cầu, thứ nhận lại chỉ là phí hoài thời gian, phí hoài năng lượng sống. Chúng ta không thể mãi ngửa cổ lên trời mà hỏi hoài những điều không có hồi đáp, chúng ta chỉ có thể đứng dậy mà thay đổi nếu như không thể chấp nhận, và chỉ có thể chấp nhận khi không có khả năng thay đổi. Trân trọng thời gian hiện tại, trân trọng từng con người còn bên cạnh, giữ cho mình một tín ngưỡng mà ít nhất tín ngưỡng ấy cũng phải là lòng tin về những giá trị mà bản thân đang có và theo đuổi. Và tính đến thời điểm hiện tại khi đã là một sinh viên của ngành Giáo dục, kể từ ngày tôi gấp quyển sách này lại và bước ra đối diện với cái vòng xoay quy mô nhất trong đời vào năm chỉ mới 18 tuổi, tôi vẫn luôn nghĩ về nó như một người bạn đồng hành xuất hiện vừa – kịp – lúc. Thời điểm rất quan trọng bởi vì giữa những lãng quên về nó trong góc sách của cái ngày nào đó 4 năm trước, đọc mà chưa thấm vì chưa tự mình rơi vào lằn ranh của được – mất, nếu như tôi giở lại nó ra vào một lúc khác sớm hơn hoặc muộn hơn thì có thể tôi đã không phải là tôi của bây giờ. Tôi là một “con rối” còn non trẻ giữa dâu bể biển đời, tôi thật sự còn phải va vấp rất nhiều lần mới mong đủ chín chắn trước mọi biến cố đến với mình. Để đặt chân đến sống, học tập và lập thân ở cái đất Sài Gòn nhiều cơ hội mà cũng nhiều cạm bẫy này, hành trang tôi mang theo trong tim có thể không giàu có như những bạn cùng trang lứa khác, nhưng tuyệt đối không nghèo nàn hơn bất kì ai. Một phần đến từ Lẽ Được Mất, tôi mang theo lòng tin, khát vọng và sự cầu tiến. Tôi luôn tự dặn mình tỉnh táo trước những chọn lựa, lạc quan trước những rủi ro và mạnh dạn trước những cơ hội. Tự trang bị trong tiềm thức rằng cuộc sống vốn không thể có được sự tròn vẹn, học cách hài lòng không đổ lỗi, không trách móc bởi vì có “được” thì dĩ nhiên phải có “mất”. Tự học cách dung hòa bản ngã trước những giới hạn của chính mình về khả năng lẫn mức độ hiểu biết, thay vì cay cú bởi vì mình không hoàn hảo như mình nghĩ thì tôi tự nói với bản thân cố gắng thêm một chút nữa. Sức hủy diệt của thời gian và sự xoay vần, cải biến chính là quy luật, đối với quy luật thì nên tự lượng sức mình. Nhìn nhận thực tế rằng tôi chẳng là ai trong dãy ngân hà này để nó phải vì tôi mà thay đổi những quy luật tự nhiên vốn có của nó, thay vì day dứt mà cố chấp trong những lối mòn thì chi bằng học cách thích nghi. Tôi đã chấp nhận được rằng cuộc sống vốn không công bằng vì ngay cả quả đất còn ngả nghiêng cơ mà, tôi đang dần học cách ôn hòa hơn với những thiệt thòi và xui rủi vì tin rằng mình đang được đang bù đắp xứng đáng hơn ở một góc khuất khác hoặc một thời điểm khác. Chúng ta đang sống giữa một thời đại quá nhiều điều nghịch lý mà lại còn nghịch lý một cách dễ dãi, chúng ta không có khả năng thay đổi sự vận hành khó hiểu của thời đại mà chỉ có thể thay đổi chính mình qua từng lộ trình chúng ta chọn lựa bước đi, quan trọng nhất vẫn là ở bản thân. Đó cũng là bài học lớn nhất mà tôi nhận ra từ quyển sách đáng giá này và nó đã góp phần tạo ra tôi của hôm nay, chính là mọi việc diễn ra trong cuộc đời mỗi người chủ yếu nhất vẫn là do người đó quyết định, được hay mất và được bao nhiêu, mất bao nhiêu không phải là vấn đề lớn nhất, mà vấn đề lớn nhất chính là mình đã có khả năng cảm thấy hài lòng hay là chưa. Với những gì tôi chia sẻ cả một đêm qua bài viết này trong khi Sài Gòn đã ngủ và thức được một giấc tròn, bạn có thể tin tôi hoặc không, có thể tìm đọc quyến sách này hoặc không, nhưng đến cuối cùng tôi vẫn muốn nói với bạn rằng chưa bao giờ là một điều sáo rỗng khi nói rằng sách là một người bạn tuyệt vời, nhất là những quyển sách góp phần thay đổi bạn và cuộc đời bạn. Với tôi, Lẽ Được Mất là một trong những quyển sách như thế trong đời tôi. Mời các bạn đón đọc Lẽ Được Mất: Cuốn Sách Hóa Giải Những Khổ Đau Của Bạn! của tác giả Lya Luft.