Liên hệ: 0912 699 269  Đăng nhập  Đăng ký

Kỹ Năng Ra Quyết Định Hiệu Quả

Về phương pháp, có lẽ có một triệu hoặc thậm chí hơn, nhưng các nguyên tắc thì rất ít. Người nắm bắt được các nguyên tắc có thể thành công trong việc tìm ra phương pháp cho riêng mình. Người thử các phương pháp, nhưng lại bỏ qua các nguyên tắc, thì chắc chắn sẽ gặp rắc rối." — RALPH WALDO EMERSON Các quyết định có tầm quan trọng đáng kể trong hầu hết mọi lĩnh vực của cuộc sống. Về mặt chuyên môn, chúng được cho là một thứ tạo ra sự khác biệt đối với mức độ thành công mà chúng ta đạt được, bởi vì chúng quyết định cách mà chúng ta áp dụng những kỹ năng của mình. Kỹ năng ra quyết định cũng chứng minh quy mô và thể loại vấn đề chúng ta có thể giải quyết, do đó có liên quan chặt chẽ tới việc chúng ta có thể tiến bao xa và phát triển bao nhiêu. Không có lý do gì để nghĩ rằng tầm quan trọng của việc ra quyết định sẽ bị giảm đi trong thời gian tới. Khi tôi đang viết cuốn sách này, Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã tiết lộ danh sách 10 kỹ năng hàng đầu mà họ tin là chúng ta cần có ở nơi làm việc đến năm 20201. Ba kỹ năng đầu tiên là “giải quyết vấn đề phức tạp”, “tư duy phản biện”, “sáng tạo”, tất cả đều là những yếu tố quan trọng để ra các quyết định hiệu quả (đừng lo, nếu bạn không nhận ra sự sáng tạo là một khía cạnh cơ bản của ra quyết định, bạn sẽ nhận ra ở cuối Phần 1 của cuốn sách này). Trong khi đó, “sự suy xét và quyết định” được liệt kê ở vị trí thứ sáu, và “linh hoạt trong nhận thức”, nếu thiếu nó thì không có được sự sáng tạo thì lại nằm ở vị trí số 10. Bởi vậy, nếu muốn thành công, bạn nên đảm bảo rằng mình là một người ra quyết định tốt. Hãy xem nhanh những nội dung liên quan. Mặc dù việc ra quyết định xảy ra ở một thời điểm cụ thể, nhưng để hiểu rõ hơn về những thách thức có liên quan, chúng ta cần xem xét toàn bộ quá trình. Đây là một cách tiếp cận khá chuẩn xác: 1. Hiểu vấn đề 2. Tập hợp thông tin liên quan 3. Phân tích các thông tin đó 4. Rút ra điều gợi ý từ kết quả 5. Xác định các phương án 6. Quyết định phương án thực hiện 7. Hành động Theo lịch sử, các chuyên gia tìm ra được kỹ năng thực hiện quá trình này một cách nhanh chóng và chắc chắn. Kinh nghiệm trước đây cho phép họ hoàn thành một cách hiệu quả ba nhiệm vụ đầu tiên, bởi vì họ biết những gì cần tìm kiếm. Họ sẽ hiểu được những thông tin và có thể áp dụng trong những tình huống khác nhau mà vẫn không vượt ra ngoài khuôn khổ. Đó là bản chất của sự hiểu biết “cách làm tốt nhất”, và nó được đánh giá cao, vì lí do chính đáng. Họ có sự đánh giá sâu sắc về cách thực hiện kế hoạch. Kỹ năng ra quyết định có vai trò quan trọng đối với tất cả các ngành nghề như luật sư, kỹ sư, nhà khoa học, bác sỹ, kiến trúc sư, tư vấn viên, doanh nhân hay những nhà lãnh đạo trong kinh doanh. Đây là con đường đến với sự công nhận và tôn trọng, và là yếu tố to lớn trong việc chứng minh giá trị của một người trong thương trường. Hiện tại, chúng ta đang đứng giữa ranh giới của sự chuyển đổi. Tôi biết rằng, cụm từ “chuyển đổi” đã bị quá lạm dụng khi dùng để mô tả về sự thay đổi nhỏ của các công ty. Chuyển đổi thực sự là khi một tờ giấy được đặt trên một ngọn lửa - không thể quay trở lại như ban đầu. Tôi sử dụng từ “chuyển đổi” một cách có chủ ý, bởi vì sẽ không có đường lùi cho những gì đang diễn ra. Nó đã bắt đầu, và đến khi nó thực sự kết thúc, về cơ bản nó sẽ thay đổi cách chúng ta tạo nên giá trị. Câu hỏi đặt ra là, bạn sẽ theo kịp chứ? Năm 1987, với vai trò là một sỹ quan mới tốt nghiệp ở Lực lượng Không quân Hoàng gia, chịu trách nhiệm liên lạc và trợ giúp điều hướng trong một căn cứ không quân, tôi từng cập nhật các kế hoạch dự phòng để giải quyết thiệt hại có thể gây ra bởi cuộc không kích của địch. Khi hoàn thành từng phần, nó sẽ được gửi tới cho văn phòng đánh máy; sau đó, khi nó được trả lại, tôi đọc để tìm lỗi và gửi lại trang nào có lỗi để đánh máy lại một lần nữa. Việc đó tốn nhiều thời gian, không hiệu quả và khá tẻ nhạt, nhưng tôi đã không nhận ra rằng, sau đó – tôi chỉ đang làm công việc của mình thôi. Đó là khoảng thời gian tôi nhận được chiếc máy tính đầu tiên của mình, khi đó tôi đã nghĩ, “Mình cần làm gì với nó?” Tôi am hiểu tương đối về công nghệ khi có một tấm bằng kỹ sư, với đồ án tốt nghiệp liên quan đến việc viết mã máy tính, để tôi có thể kiểm soát một phần của hệ thống sản xuất, nhưng tôi vẫn không thể dự tính được mình sẽ sử dụng một chiếc máy tính trong công việc như thế nào, chưa kể đến việc công suất tính toán có thể thay đổi thế giới công việc ra sao (tôi sẽ nói về thách thức này đối với việc ra quyết định của chúng ta, điều được gọi là Nhận thức bị giới hạn (sẽ được đề cập ở phần sau của cuốn sách). Nhưng sự thiếu nhận thức trong những trường hợp như thế này sẽ ảnh hưởng tới kết quả làm việc, và chúng ta, đặc biệt là những nhân viên đánh máy kia, đều buộc phải thay đổi. Sau này, khi máy tính cách mạng hóa quy trình sản xuất, sử dụng rô-bốt thay thế trong nhiều khâu, thì đối với nhiều chuyên gia và những người trong ngành công nghiệp dịch vụ, tác động của nó lại tương đối nhỏ. Không có nhiều người bị mất việc làm hay phải thay đổi bản chất công việc – họ chỉ làm việc nhanh hơn thông qua giao diện máy tính. Hiện tại với sự hỗ trợ của máy tính, chúng ta sẽ tiếp cận được với nhiều dữ liệu hơn. Tuy nhiên nếu dự đoán sai, sự thay đổi sẽ chỉ giống như một gợn sóng trên đại dương, bởi Trí tuệ nhân tạo (AI) đang đến, và với sự xuất hiện của nó, nhiều công việc sẽ nhanh chóng mất đi. Chỉ cần nghĩ xem một cái máy thông minh sẽ làm gì để đưa ra quyết định. Chúng có thể sẽ vượt trội hơn cả những chuyên gia thuộc giai đoạn hai và ba của quá trình ra quyết định, 2 giai đoạn mà có nhiều chuyên gia có kỹ năng nhất. Chúng có thể tiếp thu nhanh hơn và chính xác hơn, không cạn kiệt năng lượng, chúng có khả năng ghi nhớ hoàn hảo, thậm chí, chúng còn có tư duy thông minh hơn cả con người trong những tình huống nguy cấp như chẩn đoán y khoa. Hơn nữa, chúng không chịu sự tác động của những vấn đề có thể ảnh hưởng đến con người. (tôi sẽ giới thiệu với bạn trong cuốn sách này). Còn bao lâu nữa trước khi các vấn đề kinh doanh phức tạp được phát hiện, các hành động được đề xuất, bởi một bộ máy. Nếu đó là toàn bộ câu chuyện, thì chúng ta sẽ gặp rắc rối lớn. Sự suy giảm trong khả năng tạo ra giá trị của chúng ta hầu như hoàn toàn không thể tránh khỏi – câu hỏi là “khi nào”, chứ không phải “nếu”. Tuy nhiên, có những thứ mà chỉ con người mới có khả năng làm; các kỹ năng mà máy móc không có khả năng thực hiện trong một thời điểm cụ thể, hoặc là vô thời hạn. Chúng bao gồm khả năng hiểu những khái niệm và tình huống mới, khả năng kết nối với con người ở mức độ tình cảm, và khả năng sáng tạo, đổi mới và phát minh. Chúng ta cần nắm được những thế mạnh này, và điều thú vị là vì nhịp độ thay đổi của thế giới đang tăng, dẫn đầu bởi các công nghệ tiên tiến như là các hệ thống AI, cho nên yêu cầu về những khả năng này của con người cũng tăng. Điều này đặc biệt đúng trong việc ra quyết định ở các lĩnh vực khác nhau, nơi mà việc đáp ứng được những nhu cầu và thách thức của thế giới mới sẽ không chỉ giới hạn trong những vấn đề bạn có thể xử lý mà còn nhiều hơn thế. Những biến động phức tạp và mơ hồ này, đã trở thành chủ đề phổ biến cho các bài báo về lãnh đạo và kinh doanh trong những năm qua. Trong cuốn sách này, tôi sẽ chỉ cho bạn biết tại sao những thách thức tạo ra bởi một môi trường khó lường thì không thể được đáp ứng bởi hình thức ra quyết định như đã nói ở trên, và điều mà bạn cần làm để thay thế. Chúng ta sẽ xem xét một vài khả năng mà bạn có thể làm gia tăng giá trị, cho dù công nghệ có mang tới bất cứ điều gì. Điều mà tôi hy vọng thể hiện một điều rằng khả năng nhận thức và tư duy khác biệt nằm trong tầm tay của chúng ta đang dần trở nên quan trọng trong việc ra quyết định hơn bất cứ sự hiểu biết nào của bạn từ trước tới nay. Đó là tin vui. Tin không vui là không có nhiều cố gắng phát triển khả năng cần có trong thế giới mới này, hoặc thậm chí biết cách để bắt đầu làm như vậy. Để thành công, bạn sẽ cần sự tập trung khác biệt vào những điều bạn được dạy từ khi còn ngồi ở ghế nhà trường, và những điều đã được xã hội công nhận và tưởng thưởng. Bạn cũng sẽ cần đến một cách tiếp cận khác với những điều chúng ta vẫn luôn được dạy. Nó không thực sự là “phương pháp” hay “kỹ thuật” - cách tiếp cận này cần một cuốn bách khoa toàn thư bao gồm tất cả các khía cạnh. Nó là sự tổng hợp của các nguyên tắc, dựa trên những kiến thức đáng tin cậy về cách trí não chúng ta hoạt động, cho bạn biết những gì đang diễn ra và những gì sẽ tới. Tôi sẽ tìm cách giải quyết vấn đề đó trong cuốn sách này. Mỗi chương sẽ giới thiệu một nguyên tắc, tôi tin mỗi nguyên tắc đều quan trọng cho việc phát triển các kỹ năng ra quyết định cần có trong tương lai. Chúng được trình bày theo một cấu trúc khuôn khổ sẽ giúp bạn thấu hiểu sâu sắc về mối liên hệ của chúng. Với những hiểu biết ngày càng tăng cao, bạn sẽ biết phải làm gì, tại sao, còn việc thực hiện chúng “như thế nào” để dễ dàng hơn sẽ được tôi mô tả trong Phần 3. Tôi hi vọng bạn sẽ thích cuốn sách này, thấy nó thú vị và rằng nó sẽ thách thức một số niềm tin đã hình thành trong bạn, bởi là cách hữu hiệu để thúc đẩy sự học hỏi. Quan trọng hơn, đây là thời đại chỉ biết không thôi là chưa đủ - chúng ta phải hành động - nên tôi mong cuốn sách sẽ truyền cảm hứng cho bạn thực hiện các công việc cá nhân cần thiết để đưa ra các nguyên tắc mà bạn sẽ áp dụng vào thực tế. Hãy biết rằng nếu bạn không làm gì cả, thì đó cũng vẫn là một quyết định – một quyết định ủng hộ nguyên trạng. Đó là một quyết định đặt sự thoải mái lên trước cơ hội. Và sau này bạn sẽ nhận ra rằng, đó là một quyết định sẽ đặt bạn vào nguy cơ thức dậy vào một ngày và nhận ra rằng thế giới đã và đang thay đổi, rằng bạn không tận dụng được nó. Hoặc, thay vào đó, bạn có thể quyết định đón đầu, từ đó bắt đầu tích lũy lợi ích và sẵn sàng lực lượng khi sự biến đổi sắp tới “va” vào chúng ta. Ghi chú: 1. www.weforum.org/agenda/2016/01/the-10-skills- you-need-tothrive-in-the-fourth-industrial- revolution/. *** Những lời khen dành cho cuốn sách “Michael Nicolas đã tạo ra một tác phẩm hấp dẫn. Cuốn sách này thách thức bạn theo nhiều cách - đặc biệt là cách bạn đưa ra quyết định trong mọi lĩnh vực cuộc sống chứ không chỉ riêng trong việc kinh doanh. Cuốn sách sẽ đưa người đọc qua một cuộc hành trình hợp lí, giàu dữ liệu và đã được khoa học chứng minh, khiến bạn tạm dừng lại và suy ngẫm về vô số sự kiện. Nếu một năm bạn chỉ đọc một cuốn sách, tôi chân thành khuyên bạn nên đọc cuốn sách này - bạn sẽ không cảm thấy thất vọng đâu.” STEPHEN MURPHY, Giám đốc Kinh doanh Quốc tế của DJO Global “Tôi thường không bao giờ quá phấn khích về mô hình ra quyết định hay cách viết nào, tuy nhiên, đây là một tài liệu tuyệt vời của Michael Nicolas. Cuốn sách là sự hợp lý toàn diện về lịch sử và giải thích về việc ra quyết định dựa trên cơ sở khoa học được minh họa bằng các ví dụ với những thông tin tuyệt vời, đúng thời điểm một cách kỳ diệu. Sau đó nó kết luận khá thuyết phục rằng theo cách thức mới, bất chấp sức mạnh của các giải pháp dựa trên trí tuệ nhân tạo đang nổi lên, vẫn cần tập trung vào tác động con người chứ không phải máy móc, và tiếp cận có ý thức làm cốt lõi. Tôi đặc biệt thích chương ‘Thử thách từ-trong- ra-ngoài’.” BEN BENGOUGAM, Phó giám đốc nhân sự cao cấp của EMEA, Hilton “Trong vài năm qua, chánh niệm đã trở thành một phần quan trọng trong kinh doanh. Để có được hiệu quả cao, chúng ta cần đưa nó đến cuộc sống theo cách giúp chúng ta thay đổi tư duy và hành vi, giống như một giáo viên có ảnh hưởng tốt tới học sinh vậy. Michael làm được điều này trong cuốn sách mới của anh ấy, tạo ra một lý lẽ có sức thuyết phục rằng, chánh niệm có thể là người cầm lái chính trong việc cải thiện một trong những kỹ năng quan trọng nhất của việc lãnh đạo – kỹ năng ra quyết định. Nó mới mẻ, kích thích tư duy và rất lý thú. Đây chắc chắn là cuốn sách mà tôi sẽ giới thiệu cho những người khác.” ROBBIE FEATHER, Giám đốc Thương mại của Argos Ra quyết định dựa trên lý trí từ lâu đã trở thành một cách tiếp cận tự nhiên được các nhà chiến lược và các nhà lãnh đạo kinh doanh cùng đồng thuận. Nhưng trong cuốn sách này, một điều đã được chứng minh rằng khi tốc độ kinh doanh tăng lên và môi trường kinh doanh trở nên phức tạp hơn thì cách tiếp cận trên dần mất đi sự tin sự tin cậy. Trong tương lai, kinh doanh sẽ chú trọng vào việc học phát triển các khía cạnh về tư duy và phán đoán, chứ không đơn thuần chỉ tập trung vào các kỹ năng cũ dựa trên kinh nghiệm. Quan trọng là, cuốn sách này sẽ mách nước cho bạn.” ROB WOODWARD, Giám đốc Điều hành, STV Group plc “Cuốn sách này chứa đầy những suy nghĩ và thông tin sẽ thay đổi hiểu biết của bạn về việc ra quyết định, cho bạn thấy rằng với việc ra quyết định một cách tự phát, bản năng sẽ không đưa bạn đến đâu cả. Michael đã cung cấp đầy đủ những thông tin - từ việc học hỏi từ những sai lầm và phá vỡ các quy tắc để nhận thức được việc tập trung chú ý có thể định hình lại khả năng ra quyết định như thế nào. Hãy tận hưởng nó!” KAI BOSCHMANN, Giám đốc Điều hành và Truyền thông, SOS quốc tế “Không còn nghi ngờ gì rằng số lượng các quyết định chúng ta phải thực hiện và số lượng thông tin sẵn có để xem xét trong một quá trình, đều tăng trưởng theo cấp số nhân. Vậy làm thế nào chúng ta tổng hợp và giải quyết những mối phức tạp này một cách nhanh chóng và tự tin? Cuốn sách này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức hoàn toàn mới về cách sử dụng bộ não một cách khác biệt để tạo ra các quyết định nhanh hơn và tốt hơn. Hơn nữa, không giống như nhiều cuốn sách kinh doanh khá khoa trương và không gây được hứng thú khác, cuốn sách này đã giải quyết được một vấn đề phức tạp theo chiều sâu, nhưng vẫn dễ đọc, dễ tiếp nhận và tạo hứng thú. Một cuốn sách xuất sắc!” RHIAN BARTLETT, Giám đốc cấp cao, Tập đoàn eCommerce đa quốc gia “Cuốn Kỹ năng ra quyết định hiệu quả dạy bạn cách rèn luyện để thành công bằng việc cải thiện đáng kể sự tự nhận thức và tập trung chú ý hơn. Bởi vì tôi có thể chứng thực từ kinh nghiệm bản thân, và vì khi làm như vậy, bạn sẽ có khả năng phản hồi hơn là phản ứng, cho phép bạn đưa ra các quyết định linh hoạt, sáng tạo và phù hợp với thách thức phải đối mặt. Giống như tất cả mọi thứ đáng giá khác, việc ứng dụng các ý tưởng trong cuốn sách này sẽ cần một vài nỗ lực, đặc biệt ở mức độ tinh thần, nhưng kết quả – bao gồm sự phán xét hợp lý hơn, các mối quan hệ tốt hơn, cả trong công việc và trong cuộc sống của bạn nói chung – sẽ rất xứng đáng.” RICHARD CRAMPTON, Giám đốc Quản lý, tập đoàn Bán lẻ và dịch vụ “Cuốn sách này sẽ khiến bạn ngạc nhiên nếu bạn chưa bao giờ nhìn vào chiều sâu của sự ảnh hưởng mà thế giới bên trong tác động tới cách chúng ta nhận thức và đánh giá các sự kiện bên ngoài. Nó là một trong những cuốn sách tốt nhất mà tôi từng đọc, giúp giải quyết không chỉ về ‘cái gì’ mà còn ‘như thế nào’ trong việc ra quyết định, trong đó hiệu quả là khi các vấn đề được cải thiện bắt đầu từ bên trong. Cuốn sách này sẽ giúp bạn làm điều đó.” AIDAN NEILL, Giám đốc Điều hành, Bitposter “Tìm hiểu cách thức giúp bạn thành công trong môi trường không ngừng thay đổi hiện nay. Nếu như bạn đã đọc bất kỳ cuốn sách nào về nhận thức nhưng vẫn chưa có câu trả lời cho mình về việc làm thế nào để cải thiện kỹ năng ra quyết định, thì cuốn sách này dành cho bạn. Sử dụng những kiến thức khoa học mới nhất để lý giải nguyên nhân tại sao những khuynh hướng nhận thức mà chúng ta biết hiếm khi giúp chúng ta giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, và chúng ta phải làm gì để phát triển kỹ năng nhận thức, tập trung vào những yếu tố quan trọng. Đây không phải là cuốn sách mà bạn nghĩ rằng chỉ cần xem qua là đủ – nó sẽ buộc bạn phải tư duy. Đối với tôi, đó là một điều tốt. Tôi yêu thích nó. Michael là một nguồn cảm hứng thực sự, cả trong vai trò là một huấn luyện viên hay một tác giả.” MICHELLE BURTON, Giám đốc nhân sự, Poundland “Nếu bạn muốn tiến bộ vượt bậc, và hiểu rõ các cách tiếp cận để ra quyết định mà chúng ta đã trở nên quen thuộc, cho tới các cấp độ cao nhất cần thiết cho lãnh đạo, hãy đọc cuốn sách này. Nó trình bày một cách sâu sắc vấn đề tại sao và khi nào cần thay đổi, và sẽ chỉ cho bạn cách biến những kiến thức thành kết quả vượt xa các quy chuẩn thông thường.” PAUL, SAGO, Giám đốc Điều hành, Lemon Group “Cuốn Kỹ năng ra quyết định hiệu quả trình bày chi tiết về các yếu tố bên trong và bên ngoài định hướng các quyết định. Bạn đã từng coi bản thân là một người đưa ra quyết định theo lý trí hay chưa? Đọc cuốn sách này, bạn sẽ dừng lại để suy nghĩ rằng rốt cuộc mình có tiềm năng cải thiện óc phán xét hay không. Bằng cách hướng sự chú ý vào bên trong, nó cũng chỉ ra cách hướng tới nguồn động lực và tư duy, chúng ta có thể gia tăng sự tự nhận thức và do đó tạo ra sự cải thiện kết quả bên trong. Một tài liệu thật hấp dẫn và sâu sắc.” JAT SAHOTA, Trưởng phòng Thương mại và Bán lẻ, Land Securities “Michael cung cấp một mức độ hiểu biết khác về lí do chúng ta quyết định theo cách chúng ta đã làm, những ‘quy luật của trò chơi’ thay đổi như thế nào và, quan trọng hơn, cách chúng ta có thể cải thiện việc ra quyết định của mình. Tôi nghi ngờ rằng liệu đây có phải là cuốn sách bạn muốn xem qua vào buổi tối hay không, bởi vì dành thời gian cho việc suy nghĩ sâu hơn có thể mang tới những lợi ích to lớn về mặt tự nhận thức, giá trị của điều này chỉ là một trong nhiều nguyên tắc mà cuốn sách sẽ giải quyết. Một công cụ tuyệt vời, và hiệu quả!” DARREN SINCLAIR, Giám đốc Quản lý khu vực, Sainsbury’s “Các quyết định là thiết yếu đối với cách chúng ta điều hướng cuộc sống hằng ngày, cả ở nơi làm việc và cuộc sống bên ngoài. Chúng ta quyết định hàng trăm, hàng ngàn việc quan trọng khác nhau mỗi ngày, và có bao nhiêu người trong số chúng ta thực sự dừng lại để suy nghĩ về việc làm thế nào để cải thiện việc ra quyết định của mình. Cuốn sách của Michael Nicholas thách thức tất cả chúng ta suy nghĩ về điều gì là trung tâm của quyết định và hiểu được cách thức giúp chúng ta cải thiện chất lượng của các quyết định thông qua sự tự nhận thức về vai trò của ý thức và tiềm thức trong quá trình tư duy. Nói một cách đơn giản, bí quyết để đưa ra quyết định tốt bắt đầu từ trong ra ngoài, là sẵn sàng hiểu và thay đổi bản thân.” GARETH CAMPBELL, Đối tác cao cấp, Công ty tư vấn quốc tế “Cuốn sách này là một tài liệu vô cùng thú vị và kích thích tư duy - khám phá và phát triển một cách tiếp cận mang tính thách thức mà phần lớn chúng ta mới chỉ bắt đầu nhận ra và thấu hiểu. Dĩ nhiên nó không chỉ là một cuốn sách quản lý trong công việc, với những thông tin sâu sắc về các cách thức tư duy và cảm xúc, nó còn giúp ích cho những vấn đề khác trong cuộc sống. Cụ thể, nó nhắc nhở tôi về sự thiết yếu của việc luôn luôn học hỏi, nó cho tôi sự tự tin để phát triển, và dẫn đường để tôi thực hiện mọi thứ một cách hiệu quả.” CHRIS GREEN, Giám đốc Điều hành, Arcus *** Michael Nicholas dành cả sự nghiệp của mình để làm lãnh đạo, đồng thời giúp đỡ những nhà lãnh đạo khác thay đổi trong việc tác động đến người khác, nâng tầm ảnh hưởng, khả năng sáng tạo và thích nghi của họ. Ông liên tục thách thức bản thân và người khác đặt câu hỏi về sự hiểu biết thông thường và cách mạng hóa tư duy và hành vi. Từng làm việc trong những môi trường có nhiều thách thức, Michael thấu hiểu việc cần phải học cách quản lý những áp lực, điều mà các khách hàng của ông phải giải quyết để đáp ứng được kỳ vọng về hiệu suất công việc. Quan trọng hơn, ông có một khả năng đã được chứng minh là có thể truyền tải những điều ông đã học hỏi được cho người khác. Điều này cho phép những rào cản, và những yêu cầu về hiệu suất cao được giải quyết tận gốc rễ, tạo chất lượng cao, thay đổi về lâu dài và cải thiện kết quả theo hướng bền vững. Bắt đầu công việc đào tạo từ năm 2004, Michael trở thành một huấn luyện viên giàu kinh nghiệm và là một diễn giả chuyên nghiệp với nhiều giải thưởng. Ông chuyên về mảng ra quyết định, trí tuệ cảm xúc và gắn kết nhân viên, với phạm vi khách hàng từ các công ty FTSE hàng đầu, các doanh nghiệp nhỏ và vừa, cho tới các doanh nghiệp năng động. Cách đào tạo sâu sắc và hướng đến kết quả của ông có cơ sở vững chắc từ kinh nghiệm thực tế 30 năm thu thập được khi làm việc với các nhà lãnh đạo đến từ nhiều ngành công nghiệp khác nhau, nắm giữ vị trí kinh doanh cấp cao, phục vụ tại ngũ như một sỹ quan quân đội, và hoàn thành khóa đào tạo khoa học nghiêm ngặt bắt buộc để trở thành một kỹ sư đủ tư cách hành nghề.   Mời các bạn đón đọc Kỹ Năng Ra Quyết Định Hiệu Quả của tác giả Michael Nicolas.

Nguồn: dtv-ebook.com

Xem

Tử Huyệt Cảm Xúc (Sức Mạnh Thôi Miên Của Lời Nói)
Hiểu được chính mình không phải dễ, và phát hiện ra điểm mạnh cũng như điểm yếu của bản thân là cả quá trình sống, tồn tại, học hỏi và trải nghiệm. Lý trí và cảm xúc quyết định suy nghĩ và hành động. Có người sống theo lý trí, có người sống thiên về cảm xúc nội tâm, nhưng phần lớn thì đều bị cảm xúc chi phối, muốn sống theo lý trí thì phải biết làm chủ cảm xúc. Và ít người làm được điều này! Á thần Achilles trong thần thoại Hy Lạp là một vị anh hùng bách chiến bách thắng, có một thân hình thép, tưởng chứng như không thể bị đánh bại, nhưng trong cuộc chiến thành Troy lại chết tức tưởi bởi một mũi tên bắn trúng vào gót chân. Từ đó, khi nói đến điểm yếu hay tử huyệt của con người, người ta thường ví với “Gót chân Achilles”. Cảm xúc là một yếu tố vô hình, nhưng nó chi phối mọi suy nghĩ cũng như hành động của con người, mọi hỷ nộ ái ố của bản thân cũng đều bị cảm xúc dẫn dắt. Thế giới cả tỷ người, cả tỷ khuôn mặt với hàng vạn cảm xúc phía sau cả tỷ khuôn mặt đó. Cảm xúc rất khó nắm bắt, tuy không có công thức chung cho việc hiểu rõ và nắm bắt cảm xúc của con người, đi đường thẳng không được thì mình đi đường vòng, có khi còn khám phá ra những con đường tắt có thể dẫn đến nơi mình muốn. Và, Tử huyệt cảm xúc chính là con đường để tiến đến gần hơn với cảm xúc con người, để thôi miên nó như một thứ ma thuật kỳ bí. Điều mà các nhà khoa học không thể giải thích được. Nếu nắm bắt được Tử huyệt cảm xúc của bản thân, ta sẽ nắm bắt được Tử huyệt cảm xúc của người khác. Tử huyệt cảm xúc sẽ giúp ta có được tiền bạc, tình yêu cho đến sức khỏe và danh tiếng. Nhưng cũng chính Tử huyệt cảm xúc sẽ đẩy ta xuống đáy của vực thẳm bi kịch giống như Achilles vậy. Tất cả các khía cạnh của cuộc sống đều bị chi phối bởi cảm xúc, từ các mối quan hệ giữa những thành viên trong gia đình, giữa nhân viên với sếp, giữa khách hàng và người bán sản phẩm, giữa kẻ thù với nhau, giữa nhà văn và độc giả của anh ta… Các mối quan hệ này đều gắn kết với nhau bởi cảm xúc. Cảm xúc giống như một cái nhân, cái ruột của mỗi con người. Cho dù có vẻ ngoài hay vỏ bọc hoàn hảo đến đâu, nhưng cái ruột rỗng thì coi như sự tồn tại là vô nghĩa. Ta chỉ tồn tại chứ không phải sống. Tử huyệt cảm xúc giống như một chiếc chìa khóa giải mã sự phức tạp của cảm xúc, nó không phải là một dạng thuật kỳ bí nào cả, mà là sự nghiên cứu về sự giao tiếp giữa con người với người, về ngành nhân học trong suốt 17 năm của tác giả Mỹ Roy Garn. 15 chương của cuốn sách là 15 chiếc chìa khóa đưa chúng ta giải mã sự bí ẩn của cảm xúc và sức mạnh của lời nói trong việc chi phối cảm xúc của con người như thế nào. Chẳng hạn hư vầy nhé, khi muốn ai đó làm gì cho bạn, thay vì bảo họ làm điều đó, bạn hãy hỏi ý họ về điều đó. Ví dụ, thay vì: “Đưa tôi cây bút đó!” thì sử dụng lời nói ít gây khó chịu hơn như: “Tôi dùng cây bút của bạn được không?”. Đây chỉ là một ví dụ nhỏ trong hàng trăm dẫn chứng được trình bày. Các hành động của con người với hành vi và lời nói của nhau chung quy đều là những phản ứng của cảm xúc. Chỉ là chúng ta có điều khiển được nó theo lý trí hay không. Đọc Tử huyệt cảm xúc, để có một chiếc chìa khóa mở ra con đường hiểu hơn về bản thân, về tử huyệt cảm xúc của chính mình, để thành công hơn và để biết mình sống chứ không phải chỉ đang tồn tại. CHƯƠNG 1.  Thôi Miên Cảm Xúc – Bí Mật của mọi mối quan hệ thành công CHƯƠNG 2. Thuật Thôi Miên Cảm Xúc – Mẫu thức Chung và Duy Nhất của mọi cuộc giao tiếp thành công CHƯƠNG 3.  Chân dung các Tử Huyệt Cảm Xúc – Bộ Tứ khiến cho cả thế giới phải Lắng Nghe Bạn CHƯƠNG 4. Vận dụng Tử Huyệt Bản Thân trong Thuật Thôi Miên Cảm Xúc CHƯƠNG 5. Vận dụng Tử Huyệt Tiền Bạc trong các mối quan hệ CHƯƠNG 6.  Vận dụng Tử Huyệt Tình Yêu để đối nhân xử thế hiệu quả CHƯƠNG 7.  Vận dụng Tử Huyệt Danh Tiếng để gặt hái thành công CHƯƠNG 8.  Tống khứ mọi nỗi lo lắng, sợ hãi và muộn phiền của bạn bằng Thuật Thôi Miên Cảm Xúc CHƯƠNG 9.  Làm Chủ mọi tình huống giao tiếp bằng nghệ thuật đặt câu hỏi Thôi Miên Cảm Xúc CHƯƠNG 10. Chiến Thắng các cuộc tranh cãi và Hòa Giải mọi cuộc đấu khẩu bằng Thuật Thôi Miên Cảm Xúc CHƯƠNG 11. Bí Kíp để Bạn được cả thế giới Yêu Mến, Tôn Trọng và Nhớ Mặt Thuộc Tên chỉ nhờ Thôi Miên Cảm Xúc CHƯƠNG 12. Hạnh Phúc trong Hôn Nhân nhờ Thuật Thôi Miên Cảm Xúc CHƯƠNG 13. Sức Mạnh của Thuật Thôi Miên Cảm Xúc trong công sở và sự nghiệp CHƯƠNG 14.  Thôi Miên Cảm Xúc bằng Giọng Nói CHƯƠNG 15. Hoàn thiện Tính Cách và Khả Năng Thuyết Phục của Bạn bằng Thuật Thôi Miên Cảm Xúc *** Chuyện tồi tệ gì sẽ xảy ra nếu người khác biết được"Gót chân Achilles" của BẠN? Quyển sách này sẽ cho bạn câu trả lời - mà bạn sẽ nhớ cả đời! Tôi đang nói đến nhân vật được chọn làm hình bìa cho quyển sách này: người anh hùng Achilles trong thần thoại Hy Lạp. Đây là một cuốn sách viết về Tử Huyệt Cảm Xúc - những "điểm yếu chết người" trong tính cách của mỗi chúng ta. Tử Huyệt Cảm Xúc có thể giúp chúng ta đạt được hạnh phúc và thành công tột đỉnh, nhưng cũng có thể khiến chúng ta... rơi vào bi kịch như Achilles! Trong thần thoại, Achilles là một á thần mình đồng da sắt vì từ nhỏ, anh được mẹ mình - nữ thần sông Thetis - dốc toàn bộ cơ thể anh nhúng vào nước thánh. Do bà mẹ cầm chân đứa con nhúng xuống nước, nên gót chân là bộ phận duy nhất của Achilles không được bảo vệ. Ngoài gót chân ra, không một loại vũ khí hay hỏa công nào có thể làm tổn thương được cơ thể của Achilles. Anh là một chiến binh võ nghệ cao cường, bách chiến bách thắng và chưa bao giờ nếm mùi thất bại. Vậy mà cuối cùng, người chiến binh dũng mãnh này chết tức tưởi chỉ vì một mũi tên bắn trúng ngay gót chân của mình trong cuộc chiến thành Troy đã được sử sách ghi lại. Câu chuyện về Achilles được lưu truyền và nổi tiếng đến nỗi cụm từ "Gót chân Achilles" trở thành một thành ngữ thông dụng với ý chỉ điểm yếu hoặc tử huyệt của con người.Chỉ vì gót chân tử huyệt của mình, Achilles mất mạng. Tương tự, một cô nàng xinh đẹp đang ngất ngây trong hạnh phúc bỗng dưng đánh mất người bạn trai quen nhiều năm của mình ngay trong lễ đính hôn chỉ vì một kẻ thứ ba xông vào "bắn trúng" Tử Huyệt Cảm Xúc của anh ta, khiến chàng trai ngay lập tức bỏ cô và chạy theo tiếng gọi của tình yêu mới. Nếu chúng ta không nhận biết và kiểm soát được Tử Huyệt Cảm Xúc của bản thân mình, chúng ta có thể đánh mất nhiều quyền lợi, cơ hội thành công, thậm chí là hạnh phúc cả cuộc đời, tất tần tật những điều tốt đẹp nhất mình đang có... chỉ trong phút chốc!TỬ HUYỆT CẢM XÚC - Ma thuật Thôi Miên Bất Kỳ Ai chỉ bằng Lời Nói - nhà sách trực tuyến Sức Mạnh Ngòi Bút. Trái lại, nếu bạn nhận diện và làm chủ đượcTử Huyệt Cảm Xúc của bản thân, bạn cũng sẽ dễ dàng nắm bắt và điều khiển được Tử Huyệt Cảm Xúc của người khác,à khi đó, bạn sẽ có thể đạt được mọi điều mình muốn trong cuộc sống,Tử tiền bạc, tình yêu, cho đến sức khỏe và danh tiếng! Như kẻ thứ ba trong câu chuyện kể trên, nhờ nắm bắt được Tử Huyệt Cảm Xúc của chàng trai mà cô dễ dàng khiến cho anh ta làm điều cô muốn ngay lập tức: bỏ vợ sắp cưới và đi theo cô! Bạn sẽ tìm thấy toàn bộ nội dung câu chuyện trong Chương Sáu của cuốn sách này.Nhờ tác động được đúng Tử Huyệt Cảm Xúc của nhà sáng lập công ty trong cuộc phỏng vấn tuyển dụng, anh chàng nọ một bước trở thành Trợ lý Tổng Giám Đốc cho một tập đoàn danh tiếng. Câu chuyện này được trình bày trong Chương Ba của cuốn sách. Chỉ nhờ nói trúng được Tử Huyệt Cảm Xúc của "vua thép" Andrew Carnegie, mà Charles M. Schwab đã thuyết phục thành công vị đại gia này đồng ý thực hiện bản hợp đồng sáp nhập các công ty thép trị giá 600 triệu đô-la vào năm 1901. Đây là thương vụ kinh doanh có giá trị lớn nhất nước Mỹ thời bấy giờ. Tử Huyệt Cảm Xúc của bạn là gì? Làm sao mà nó có quyền năng vô song đến như thế? Và làm thế nào để bạn biến nó trở thành một thứ vũ khi lợi hại, giúp bạn đạt được hạnh phúc và mọi thành công mình mong muốn trong cuộc sống? Mọi câu trả lời bạn cần đều có trong cuốn sách "Tử Huyệt Cảm Xúc - Nghệ thuật Thôi Miên Bất Kỳ Ai chỉ bằng Lời Nói" này. Hãy đọc quyển sách ngay bây giờ, và tôi tin chắc rằng, bạn sẽ ngộ ra con đường thành công cho chính mình sau khi đọc nó! Phan Nguyễn Khánh Đan Gửi đến Plum và Elsa...và hàng nghìn người đã lĩnh hội được Thuật Thôi Miên Cảm Xúc...cũng như hàng triệu người đang rất cần đến nó. Mời các bạn đón đọc Tử Huyệt Cảm Xúc (Sức Mạnh Thôi Miên Của Lời Nói) của tác giả Roy Garn.
Đánh Thức Con Người Phi Thường Trong Bạn
Đánh thức con người phi thường trong bạn” là cuốn sách giúp người đọc khám phá giá trị tiềm ẩn của bản thân để tạo nên những kết quả chính mình không ngờ đến. Cuốn sách được viết bởi Athony Robbins – một nhân chứng sống, một ngưỡi đã tìm được sự phi thường trong chính con người mình. Tác giả của cuốn sách, Anthony Robbins từng là một đứa trẻ sống trong cảnh cô đơn vì bố mẹ ông ly dị từ sớm, mẹ ông tái hôn 2 lần. Năm 1994, Anthony Robbins phát hiện mình có một khối u ở tuyến yên, điều đó khiến tay chân ông phát triển không bình thường. Tuy vậy, ở độ tuổi 24 Anthony Robbins đã là triệu phú, sự nghiệp của ông cũng ghi đầy dấu tích khi ông là một doanh nhân thành đạt, sáng lập, điều hành 9 công ty và là một trong những tác giả có sách bán chạy nhất toàn cầu. Ông từng cố vấn cho các chuyên viên quản trị của IBM, AT&T, American Express, McDonnell-Douglas. Đem tất cả tâm huyết và khát khao giúp người khác thay đổi, Anthony Robbins chia sẻ tất cả những gì là bí quyết thành công của mình trong cuốn sách “Đánh thức con người phi thường trong bạn”. Ông nói: “Tôi thực sự tin tưởng trong mỗi chúng ta có một con người phi thường đang say ngủ. Tôi viết quyển sách này chỉ với một nguyện vọng, mong sao nó sẽ trở thành một tiếng gọi lay tỉnh, thách thức những ai vẫn còn nhiệt tâm với cuộc sống, giúp họ khai thác nguồn sức mạnh mà tạo hóa đã ban tặng”. Để “Đánh thức con người phi thường trong bạn”, Anthony Robbins đã nghiên cứu và chia sẻ 3 nguyên tắc nền tảng tạo ra sự thay đổi bền vững. Đó là: Nâng tầm bản thân, Thay đổi niềm tin hạn hẹp về bản thân, Thay đổi chiến lược. Ông cũng chia kỹ năng cuộc sống ra làm 5 khía cạnh để người đọc có thể dễ dàng cải thiện và phát triển: Làm chủ cảm xúc, Làm chủ cơ thể, Tạo dựng và duy trì mối quan hệ, Quản lý tài chính, Làm chủ thời gian. *** Đã đến lúc bắt đầu sống cuộc đời bạn hằng mong muốn. Sau đây là những hướng dẫn ban đầu giúp bạn làm được điều đó. Anthony Robbins là bậc thầy trong lĩnh vực phát triển bản thân và nổi danh tại Mỹ nhờ sự kết hợp của năng lượng cá nhân và kỹ năng marketing. Đánh Thức Con Người Phi Thường Trong Bạn xuất bản năm 1991 và ý tưởng viết quyển sách này đến với Robbins khi ông đang ngồi trên máy bay trực thăng để đến buổi hội thảo đã cháy vé của mình. Ông nhìn xuống toà nhà mà mười năm trước ông từng làm lao công và nhớ lại anh chàng Robbins thời đó: thừa cân, không xu dính túi và cô đơn. Giờ đây, khi đã là triệu phú, có hôn nhân viên mãn và thân hình cân đối, ông nhận ra mình đang sống cuộc đời mơ ước. Robbins biết cuộc đời ông chính là cách quảng bá tốt nhất cho sản phẩm của ông. Sức mạnh của ngôn từ Lập trình Ngôn ngữ Tư duy (NLP) – nền tảng của các phương pháp mà Robbin đã áp dụng – được John Grinder và Richard Bandler khám phá ra đầu tiên và dựa trên nghiên cứu về cách ngôn ngữ, cả có lời lẫn không lời, ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Giả thuyết là chúng ta có thể kiểm soát hệ thần kinh, nên hành động của ta, dù có vẻ tự nhiên, thực chất là được lập trình. Điểm mấu chốt khác là nếu mô phỏng hành động và hành vi của người thành công, chúng ta cũng sẽ gặt hái được kết quả tương tự.   Robbins đã làm rất tốt việc cải tiến và quảng bá NLP đến công chúng. Quyển sách này khơi gợi trí tưởng tượng người đọc bằng cách đặt ra những câu hỏi và vẽ ra những khả năng trong tâm trí của họ, đồng thời đưa ra các bước thực tế để đạt mục tiêu.  Nguyên tắc nỗi đau và niềm vui Robbins xem nỗi đau và niềm vui như những động lực chủ chốt giúp định hình cuộc sống. Chúng ta có thể để nó kiểm soát mình hoặc thấu hiểu nó nhằm mang lại lợi ích cho bản thân. Việc liên kết nỗi đau hoặc niềm vui với một hoạt động hoặc suy nghĩ có thể giúp chúng ta thay đổi con người mình. Không phải sự việc mà chính niềm tin về ý nghĩa của sự việc đó mới là yếu tố định hình cuộc sống chúng ta. Cách ta nhìn nhận thế giới, một khi được thay đổi, có thể thay đổi gần như toàn bộ cuộc sống chúng ta. Mọi sự tiến bộ của loài người xảy ra thông qua việc đặt câu hỏi chất vấn giới hạn hiện tại. Câu hỏi chất lượng sẽ mang đến cho bạn câu trả lời chất lượng. Hãy sử dụng sức mạnh ngôn từ để thay đổi suy nghĩ và hành động. Hiểu rằng “các lãnh đạo thường đọc sách” và đọc sách giúp chúng ta nhận ra những khác biệt quan trọng dựa trên kinh nghiệm của người khác. Hãy xác định và viết ra thành tựu bạn muốn đạt được và vẽ nên một tương lai đẹp đẽ đến mức bạn buộc phải hiện thực hóa nó. Bạn phải tập trung vào đích đến, thay vì nỗi sợ. Hãy đưa ra quyết định và hành động, thay vì chỉ ngồi đó mơ ước. Tìm hiểu các nguyên tắc hiện tại và đặt ra những nguyên tắc mới giúp bạn sống cuộc đời mình muốn. Vượt qua nỗi hoài nghi hợp lý Thông điệp của Robbins có sức hấp dẫn to lớn vì ta đều tin rằng chúng ta có nhiều khả năng hơn người khác nghĩ. Mọi người thường bác bỏ và cho rằng ý tưởng của chúng ta vô lý và thiếu thực tế. Chúng ta được dạy rằng ta không thể làm điều trái tim mách bảo, và rồi ta xem điều đó là một thực tế. Tuy nhiên, Robbins cho rằng người thành công thật sự sẽ không chấp nhận làm người an phận.  Đánh Thức Con Người Phi Thường Trong Bạn được mệnh danh là “ca phẫu thuật thẩm mỹ cho tâm trí”, nghĩa là nếu bạn không hạnh phúc với bản thân thì hãy thay đổi. Ý tưởng đó nghe có vẻ xa vời hoặc thậm chí là khó chịu đối với một số người, nhưng cũng có thể là phao cứu sinh cho những người khác.  Đừng quên làm mới là nền tảng của văn hoá Mỹ và Đánh Thức Con Người Phi Thường Trong Bạn có lẽ không thể tồn tại ở bất kỳ nơi nào khác. Hãy xem quyển sách như một “Nữ thần Tự do” trong ngôn từ.  *** Anthony Robbins sinh năm 1960 và lớn lên ở vùng ngoại ô nghèo Los Angeles. Năm 17 tuổi, ông bị mẹ đuổi khỏi nhà vì quá “mạnh mẽ”. Là người từng đọc hơn 700 quyển sách về phát triển bản thân, ông biết đến Lập trình Ngôn ngữ Tư duy (NLP) vào năm 1983 và bắt đầu con đường quảng bá thương hiệu của mình về phương pháp này. Ông trở thành triệu phú năm 24 tuổi, sau đó bị trắng tay và cuối cùng gầy dựng lại tất cả. Robbins hiện là chuyên gia tư vấn kỹ năng hàng đầu nước Mỹ. Ông từng tư vấn cho Bill Clinton, Andre Agassi, Mikhail Gorbachev và Công nương Diana. Công ty của ông tổ chức các buổi hội thảo trên toàn thế giới và tổ chức của ông hỗ trợ người trẻ, người lớn tuổi và người vô gia cư.  Mời các bạn đón đọc Đánh Thức Con Người Phi Thường Trong Bạn của tác giả Anthony Robbins.
Bạn Đỡ Ngu Ngơ Rồi Đấy
BẠN VẪN TƯỞNG: Bạn là một sinh vật của logic và lý trí. SỰ THẬT LÀ: Bạn là một sinh vật có lý trí và khả năng tư duy logic, nhưng lại thường xuyên thất bại trong việc sử dụng chúng theo những cách vô cùng dễ đoán. Đ ây là cuốn sách về sự tự ảo tưởng và cũng đồng thời là khúc ca khen ngợi nó. Bạn thấy đó, giống như ngón tay hay ngón chân vậy, và đó cũng chính là điều mà chúng ta sẽ khám phá tại đây. Sự tự ảo tưởng nhé, không phải là các loại ngón đâu. Bạn thường tự cho rằng mình thông minh, giỏi giang, là con người lý trí và đầy ắp những ý tưởng huy hoàng, với tổ tiên là những người đã sáng chế ra môn đại số và bánh quy gừng. Bạn được sinh ra với niềm kiêu hãnh có sẵn, và rồi, niềm kiêu hãnh ấy lớn dần lên thành sự tự cao tự đại. Nó là một điểm yếu, tồn tại dưới muôn hình vạn trạng ở loài người, mà đây là tôi đang giả định rằng bạn là con người. Nếu bạn là một chú chó siêu thông minh, sinh vật ngoài hành tinh hay một nhà sử học robot tới từ tương lai, thì tôi xin lỗi; mời bạn vui lòng nhảy thẳng sang Chương Một. Còn nếu không phải, hãy đọc tiếp để tiến tới sự giác ngộ nhé. Trí óc con người rõ ràng là lớn và mạnh mẽ hơn nhiều so với trí óc của bất kỳ loài vật nào khác, đó là điều mà toàn bộ giống loài của chúng ta đã nhận ra trong suốt chiều dài lịch sử. Chính bạn có lẽ cũng từng nghĩ tới điều này khi tới thăm sở thú hoặc khi chứng kiến một con chó tự đánh nhau với chân sau. Loài người dường như là đỉnh cao tuyệt đối của sự tiến hóa, hay trái ngon cuối cùng trong sự vận động của vũ trụ. Đây thực sự là một ý tưởng khá thú vị. Ngay từ khi chúng ta còn chưa có giày trượt patin và Salvador Dalí1, thì nhiều nhà tư tưởng vĩ đại đã đắm mình trong niềm tin đó rồi. Và đương nhiên là, ngay khi vừa mới chuẩn bị tận hưởng suy nghĩ ấy, bạn lại vô tình gửi cho sếp một email đáng ra phải gửi tới bác sĩ hậu môn hoặc đọc được tin về việc pizza nhồi xúc xích đã trở thành món ăn thịnh hành nhất hiện nay. Có một thực tế là cứ mỗi khi bạn chiêm nghiệm về loài người và bắt đầu cảm thấy tự hào, thì ngay sau đó, bạn sẽ phải đối mặt với hàng loạt những điều ngớ ngẩn có khả năng lập tức đập tan hoàn toàn cảm giác kiêu hãnh bạn vừa có. Sự thật là bộ não con người tạo ra một trí óc đầy thiếu sót. Có những việc bạn làm chẳng giỏi và sẽ chẳng bao giờ thành thạo được. Bằng chứng cho sự vụng về của bạn hiện hữu ở mọi nơi. Máy tính, giấy nhớ, danh sách việc cần làm, sổ ký quỹ, đồng hồ báo thức - có hàng trăm nghìn sáng chế và ứng dụng được tạo ra cùng hàng loạt các ngành nghiên cứu tồn tại để bù đắp cho những khiếm khuyết của não bộ. Cuộc bàn luận của chúng ta về những nghiên cứu khoa học với chủ đề tự ảo tưởng có lẽ nên được dẫn dắt bởi khái niệm về định kiến. Vậy hãy cùng bắt đầu bằng câu chuyện ngắn kể lại lần đối đầu thứ ba mươi mốt giữa Đại học Dartmouth và Đại học Princeton trên sân bóng bầu dục nhé. Trận đấu này đã là bệ phóng cho vô vàn cuộc thám hiểm trí óc con người, và bạn sẽ được tham khảo một số nghiên cứu ngay khi đoạn văn này kết thúc. Cùng được thành lập vào khoảng giữa thế kỷ XVIII, Dartmouth và Princeton là hai trường thuộc Ivy League - tập hợp những trường đại học danh giá ở miền Đông Bắc Mỹ. Có lẽ bạn cũng đã nghe danh sáu ngôi trường còn lại rồi: Brown, Columbia, Cornell, Harvard và Yale. Đối với phần lớn người dân Mỹ thì Ivy League gần như đồng nghĩa với những con người “xịn sò”. Tên của những ngôi trường này luôn là thứ mà người ta mong muốn được viết vào sơ yếu lý lịch. Tuy vậy, Ivy League lại khởi nguồn từ thuật ngữ các phóng viên thể thao sử dụng để miêu tả tám ngôi trường ở khu vực New England vốn hay đối đầu nhau, chủ yếu là trong các môn thể thao, và hầu như trong tất cả các lĩnh vực khác. Vào năm 1951, Dartmouth và Princeton chạm trán trong trận bóng cuối cùng của mùa giải đối với cả hai trường. Princeton đã toàn thắng trong tất cả các trận tính tới thời điểm đó. Ngôi sao của đội, Dick Kazmaier, đã được đăng hình lên trang bìa của tạp chí Time và sau này trở thành cầu thủ cuối cùng từ Ivy League được nhận cúp Heisman. Đây là trận đấu quan trọng đối với cả hai đội, và đó là lý do mà Princeton gần như đã phát điên trong hiệp hai, sau khi một cầu thủ Dartmouth làm vỡ mũi Kazmaier. Trong hiệp bóng tiếp theo, một cầu thủ Princeton đã đạp gãy chân đối thủ từ Dartmouth. Trận đấu trở nên vô cùng khốc liệt, cả hai đội đã liên tục phạm lỗi cho tới khi Princeton chiến thắng với tỷ số chung cuộc 13-0. Hai nhà tâm lý học Albert Hastorf tại Dartmouth và Hadley Cantril tại Princeton sớm nhận ra một điều khác thường: Sau trận đấu, những bài tường thuật được in trên hai tờ báo trường dường như viết về hai phiên bản khác nhau của sự thật và chúng cạnh tranh với nhau để trở thành phiên bản chính thức. Một năm sau đó, hai nhà tâm lý học đã công bố một nghiên cứu mà hiện giờ được nhiều người coi là xuất phát điểm tuyệt vời để bàn về sự tự ảo tưởng. Hastorf và Cantril nhận ra rằng cách tờ báo trường và bản tin dành cho cựu sinh viên trường Princeton tường thuật lại trận đấu khiến Dartmouth trông như một đội bóng gồm toàn những kẻ đầu gấu chuyên chơi bẩn. Cùng lúc đó thì tờ báo trường Dartmouth lại có những bài viết vừa biện hộ cho những chấn thương của đối thủ do đội bóng trường mình gây ra, vừa đưa ra những bình phẩm về sự tệ hại trong chiến thuật của Princeton. Theo lời của các nhà nghiên cứu thì hai bên đã nhớ về hai phiên bản khác nhau của trận đấu. “Vậy điều gì sẽ xảy ra khi sinh viên từ hai trường được xem lại trận bóng?” Hai nhà nghiên cứu đặt câu hỏi. “Rõ ràng ký ức của họ là khác nhau, nhưng nếu ta phát lại trận đấu cho họ xem thì sao? Liệu cách nhìn của họ có khác nhau kể cả trong thời gian thực?” Để trả lời điều này, các nhà khoa học đã lấy một cuộn băng ghi hình toàn bộ trận đấu, chiếu cho sinh viên của cả hai trường, và yêu cầu những sinh viên này đánh dấu những thời điểm họ phát hiện ra cầu thủ phạm lỗi kèm theo độ nghiêm trọng của lỗi đó. Ngoài ra, các sinh viên cũng phải trả lời một bảng câu hỏi nữa. Vậy kết quả thế nào? Trong buổi xem lại, sinh viên trường Princeton tin rằng trận đấu mà họ đang xem đã diễn ra một cách thô bạo và kém văn minh, nguyên nhân chính, tất nhiên, là do đội Dartmouth. 90% sinh viên Princeton đã nhận định rằng Dartmouth là bên khơi mào cho những hành động phi thể thao. Họ cũng đánh dấu số vụ phạm lỗi của Dartmouth nhiều gấp đôi số lỗi từ các cầu thủ Princeton, đồng thời cho rằng lỗi do đội bóng trường mình gây ra nhẹ hơn nhiều so với lỗi của đối thủ. Thế nhưng, sinh viên của trường Dartmouth lại thấy những điều hoàn toàn khác. Họ không cho rằng trận đấu đã diễn ra một cách thô bạo quá mức, mà lại là “kịch tính và công bằng”. Đa số các đối tượng nghiên cứu từ Dartmouth nhận định cả hai đội bóng đều có lối chơi rắn, và sinh viên Princeton chỉ đơn giản là đang giận dữ vì ngôi sao bên đội họ bị chấn thương. Họ đã đánh dấu số lần phạm lỗi gần như đều nhau cho cả hai đội, và nhìn chung là tự chấm cho đội mình ít lỗi hơn khoảng một nửa so với con số do các sinh viên Princeton đưa ra. Các nhà khoa học giải thích hiện tượng này là do, mặc dù xem cùng một cuộn phim, nhưng mỗi người lại thấy một trận đấu khác nhau. Chúng ta mang theo mình những phiên bản khác nhau của thực tế, của sự thật, và đều bị ảnh hưởng bởi lòng trung thành. Bài học lớn từ trận đấu giữa Princeton và Dartmouth chính là: Chỉ cần một khác biệt nhỏ của các biến số là có thể thay đổi toàn bộ cục diện. Những sinh viên đã xem trận đấu, không quan trọng là họ có tới sân vận động hôm thi đấu thật hay không, đã trải nghiệm hai phiên bản khác nhau của thực tế, mặc dù về mặt lý thuyết, thì họ là những người gần như giống nhau: Những sinh viên tại trường nam sinh trong nhóm Ivy League giữa những năm 1950, về cơ bản, họ thuộc chung nhóm sắc tộc và có cùng địa vị xã hội. Vì là sinh viên, họ thuộc chung một nhóm tuổi. Đều là các công dân ở miền Đông Bắc Mỹ, họ có nhiều điểm chung trong các quan điểm văn hóa và tôn giáo. Điều khác biệt duy nhất là ngôi trường họ chọn để theo học. Kết quả nghiên cứu cho thấy nếu bạn có thể vặn ngược đồng hồ và đổi chỗ cho các sinh viên đó, thay đổi ngôi trường họ học, thì trải nghiệm về trận đấu của họ cũng sẽ thay đổi theo. Đây là lúc mà định kiến dẫn dắt bạn tới với chủ nghĩa hiện thực ngây thơ (naive realism) - một khái niệm rất cũ trong triết học vốn đã bị khoa học đập chết ăn thịt từ lâu. Câu hỏi đặt ra như sau: Liệu tôi có thấy thế giới như thực tế nó vốn vậy? Dựa theo chủ nghĩa hiện thực ngây thơ thì câu trả lời là có. Nếu nhìn vào lịch sử loài người thì mãi cho tới khá gần đây, lý thuyết bạn-thấy-sao-thì-thực-tế-là-vậy này vẫn được khá nhiều người bảo vệ. Thế nên, nếu ví dụ về trận đấu Princeton-Dartmouth chưa đủ sức thuyết phục bạn, thì tôi sẽ phải đập tan lý thuyết này trước khi tiếp tục chủ đề của chúng ta. Là một con người hiện đại, hẳn bạn cũng biết các bộ phim thực chất chỉ là những bức ảnh tĩnh thay đổi nhanh hơn so với tốc độ xử lý của não mà thôi. Khi nhìn một bông hoa, bạn nên hiểu rằng thứ bạn đang thấy đây không giống thứ mà một con bướm nhìn thấy. Nếu ta được nhìn qua đôi mắt của côn trùng, thì thế giới các loài hoa sẽ trở thành một vụ nổ điên rồ của các ảo giác. Căn phòng khách tắt đèn tối om vốn khiến bạn không thể đi lại được vào ban đêm lại là sân chơi bình thường với chú mèo cưng. Và nếu đã từng chiếu một chiếc đèn laser gần lũ mèo, thì hẳn bạn cũng nhận ra những gì diễn ra trong cái đầu nhỏ bé của chúng không giống với những điều diễn ra trong bộ óc của bạn. Bạn biết thế giới không hoàn toàn giống với những gì bạn thấy, và chỉ cần một trò lừa thị giác điêu luyện là có thể ngay lập tức chứng minh điều đó. Chủ nghĩa hiện thực ngây thơ vốn rất... ngây thơ. Như việc các ngôi sao lúc nào chẳng hiện diện trên bầu trời, nhưng ánh sáng mạnh từ Mặt Trời tràn qua bầu khí quyển khiến chúng bị lu mờ vào ban ngày. Giả như bạn ném một hòn đá xuống mặt hồ, tiếng động sẽ làm cho con cóc và con cáo phải ngoái đầu nhìn, nhưng những gì chúng thấy không phải những gì bạn nhìn được. Mỗi sinh vật sẽ được trải nghiệm một phiên bản độc đáo của thực tế dành riêng cho hệ thần kinh của nó. Con cóc, con cáo và con người đều cùng trải nghiệm một thứ có thật, nhưng phản ứng thì lại khác nhau bởi hình ảnh hiện tượng ấy trong tâm trí mỗi loài đã được thay đổi. Sự nhận thức của bạn không phải là duy nhất, và nguồn thông tin đầu vào hoàn toàn có thể bị làm cho sai lệch, bởi vậy, hình ảnh trong đầu bạn không phải thứ đáng tin. Đó là một khái niệm khá đơn giản, và có lẽ bạn cũng đã từng suy ngẫm về nó. Nhưng như nghiên cứu về trận bóng ở trên đã chỉ ra, chủ nghĩa hiện thực ngây thơ còn tồn tại ở một mức độ khác khó chấp nhận hơn nhiều. Giống như hầu hết mọi người, bạn thường không đặt câu hỏi về nó, và nó cứ thế tồn tại trong hầu hết tất cả những cái đầu trên địa cầu này. Nhìn quanh một chút rồi đọc tiếp nhé. Những thứ bạn vừa thấy trong tâm trí mình không được tạo ra bởi các vật thể ngoài đời thực. Chúng không phải là kết quả đơn thuần của ánh sáng được thu vào mắt. Tất cả những gì bạn thấy, nhớ lại và cảm nhận, 100% đều được tạo ra bởi những phản ứng hoá học trong hộp sọ, nghĩa là chúng có thể bị ý thức ảnh hưởng, sửa đổi, lược bỏ, hay biến tấu theo bất kỳ cách nào trong quá trình xây dựng lại thực tế từ các thông tin thu nhận được từ bên ngoài và có sẵn bên trong. Theo lời của nhà tâm lý học Daniel Gilbert, thì ký ức, nhận thức và trí tưởng tượng đều chỉ là những biểu trưng chứ không phải là bản sao của thực tế. Ký ức kém chính xác nhất khi được ngẫm nghĩ nhiều, và ít chính xác nhất khi bị động vào. Hai sự thật này khiến lời khai nhân chứng trở thành thứ, về cơ bản, là vô nghĩa. Thế nhưng đó không phải điều nhiều người có thể chấp nhận. Hai nhà tâm lý học Dan Simons và Christopher Chabris đã công bố một nghiên cứu vào năm 2011 cho thấy 63% những người được hỏi tại Mỹ tin rằng ký ức hoạt động như một cuộn phim, và 48% cho rằng ký ức là vĩnh cửu. Khoảng 37% cho rằng lời khai nhân chứng đủ để làm bằng chứng cần thiết duy nhất cho việc kết tội. Những phát hiện đó đã khiến các nhà tâm lý học và thần kinh học bàng hoàng, bởi vì không điều nào đúng cả. Bạn không có khả năng ghi nhận mọi thứ bạn thấy, thậm chí bạn còn không có khả năng nhận thức được hết tất cả các thông tin đi vào não bộ. Chỉ những thứ bạn chú ý mới được thu nhận qua tai và mắt. Ký ức cũng không phải là cuộn phim. Khoảnh khắc mà nụ hôn đầu đời của bạn kết thúc, ký ức về nó bắt đầu nhạt phai. Mỗi lần bạn nhớ về sự kiện đó, nó sẽ được tái tạo trong trí óc theo những cách khác nhau, chịu ảnh hưởng bởi tình trạng hiện tại và tất cả những trải nghiệm khác mà bạn đã nhận được kể từ thời điểm đó, cộng với những chi tiết sai lầm bạn có thể thêm thắt vào. Ngày nay, ngành tâm lý học đã biết được rằng bạn thường xuyên đưa ra những dự đoán và quyết định dựa trên những hình mẫu tâm lý và ký ức có sẵn. Hơn nữa, bạn còn tự cho rằng những hình mẫu và ký ức đó là chính xác. Cứ mỗi một nghiên cứu mới ra đời, sự thật lại càng rõ ràng: Hình mẫu tâm lý và ký ức của bạn có lỗ hổng, không hoàn hảo và dễ bị xuyên tạc. Từ đó có thể suy ra, những dự báo và quyết định của bạn cũng đầy sai lầm. Bạn luôn đánh giá quá thấp khả năng tự đánh lừa bản thân của mình, và nhận thức của bạn có thể bị thay đổi hoàn toàn bởi những nhân tố nội tại. Cuốn sách này sẽ cho bạn thấy mình không những không hề thu nhận và xử lý thông tin về thực tại một cách thụ động, mà còn chủ động tham gia vào việc tạo nên vũ trụ của riêng mình. Những nghiên cứu trong một thế kỉ gần đây đã cho thấy bạn và tất cả mọi người vẫn tin vào một dạng của chủ nghĩa hiện thực ngây thơ. Bạn vẫn nghĩ rằng mặc dù các thông tin mà bạn tiếp nhận có thể không hoàn hảo, nhưng những suy nghĩ và cảm nhận cá nhân của bạn thì đáng tin cậy và dễ đoán. Chúng ta đã biết: Bạn không bao giờ cảm nhận được một thực tế “khách quan”, và bạn cũng sẽ không bao giờ biết được bao nhiêu phần trong thực tế chủ quan của mình là giả, đơn giản bởi vì bạn không có bất kỳ trải nghiệm nào khác ngoài những sản phẩm do trí óc của chính mình tạo ra. Mọi chuyện từng xảy ra với bạn đều diễn ra bên trong hộp sọ. Ngay cả cảm giác về cánh tay cũng được tạo ra bởi bộ não. Bạn có thể cảm thấy và nhìn thấy tay mình đang ở trước mặt, nhưng đó có thể cũng chỉ là ảo giác. Cánh tay, thực chất, nằm trong đầu bạn. Mỗi bộ não tạo ra phiên bản về thực tế riêng của mình, về cơ bản là giống nhau, nhưng cũng vô cùng khác biệt và có không ít những chi tiết sai sót. Trong bài nghiên cứu của mình, Hastorf và Cantril còn nói rằng nếu đi sâu phân tích hơn nữa, thì trận đấu đó thậm chí còn không tồn tại. Giống như đĩa salad, về bản chất, chỉ là một đống rau củ hổ lốn được cắt nhỏ, trận đấu nói trên cũng chỉ là một chuỗi các sự kiện diễn ra trong khoảng thời gian giữa hai lần bấm của một chiếc đồng hồ đếm ngược. Dĩ nhiên là các vận động viên đã thực hiện hàng loạt hành động, và khán giả thì nhận biết được một vài trong số những điều đang xảy ra, nhưng nói cho cùng, trận đấu cũng chỉ là một ý tưởng, một khái niệm xã hội mà thôi. Trong hàng tỷ những sự kiện đã xảy ra ngày hôm đó, Cổ động viên của hai đội đã đặt nặng ý nghĩa của một nhóm sự kiện xảy ra tại một địa điểm và gọi tên là trận đấu bóng. Ý nghĩa được định hình bởi xã hội đó giúp những người quan sát định nghĩa trải nghiệm của mình. Khác với hầu hết mọi thứ trên đời, các môn thể thao sở hữu những hàng rào đẹp đẽ của luật lệ và ranh giới, chúng diễn ra trong một không gian xác định với các hành động đã được phân công rõ ràng. Nhờ vậy, chúng ta dễ dàng đồng thuận với nhau về những điều xảy ra trong khoảng thời gian được quy định. Ấy thế mà người ta vẫn thường xuyên cãi vã, dù rằng mọi thứ đã được thu hình và chiếu lại đúng y như những gì đã diễn ra. Thực tế không đơn thuần chỉ là thứ đi vào đôi mắt và nảy lung tung trong đầu bạn. Bạn tự thay đổi nhận thức của mình một cách vô thức, thậm chí ngay cả khi nó đang xảy ra. Đây là một thông tin vô cùng hữu ích khi được áp dụng vào chiến tranh, chính trị, các xu thế xã hội, kinh tế và tất cả những thứ vĩ mô khác có ảnh hưởng tới đời sống, mà không được lịch sử ghi chép lại một cách hoàn hảo. Bạn thấy đó, thông minh là một trạng thái phức tạp và dễ bị hiểu sai hơn nhiều so với những gì bạn nghĩ. Trong phần lớn các trường hợp, bạn hầu như không thể hiểu rõ đầu cua tai nheo của sự việc. Nếu coi đó là việc kiếm cơm hàng ngày thì hắn là bạn đã chết đói từ lâu rồi. Bạn tưởng mình là một con người có lý trí, bình tĩnh cân nhắc mọi mặt của cuộc sống trước khi đưa ra các quyết định và lựa chọn, và mặc dù đôi khi có vấp váp, về cơ bản, bạn vẫn làm tốt bổn phận này của mình, nhưng thực tế hoàn toàn không phải như vậy. Bạn tồn tại trong trạng thái thận trọng giả tạo. Bạn cực tệ trong việc tự giải thích bản thân, và bạn cũng không nhận thức được mức độ nghiêm trọng của điểm yếu này. Nói cho chính xác, bạn thậm chí còn cảm thấy ngược lại. Bạn luôn tự tin một cách vô lý về nhận thức của bản thân, kể cả khi những giới hạn của bạn đã bị hé lộ. Chính tại nút giao của sự ngạo mạn và yếu đuối, nơi kết hợp đẹp đẽ của tính quả quyết và sự bất toàn này, chúng ta sẽ bỏ chút thời gian thảo luận với nhau. Đây sẽ là cuộc thám hiểm một số ảo giác thú vị nhất đã được khoa học xác định và đo đạc, những thứ cần phải có trong cuốn “hướng dẫn sử dụng cơ thể người” – cũng giống như những thông tin về chất béo chuyển hóa và chất gluten2 vừa được giới khoa học bổ sung vậy. Trong cuốn sách này, bạn sẽ được giới thiệu về một vài khiếm khuyết trong tâm trí con người, cách mà bộ não vẫn nói dối bạn, cách mà nó ăn gian, biến đổi và bẻ cong thực tế, và lý do tại sao bạn vẫn luôn cho chân vào những cái bẫy đó hết lần này tới lần khác. Vậy rốt cuộc, chúng ta sẽ tìm hiểu những gì đây? Chà, thường thì bạn không nắm rõ nguồn gốc của cảm xúc, suy nghĩ, hành vi và ký ức của mình. Nhưng thay vì hoảng loạn và sợ hãi, bạn lại sở hữu một bộ đồ nghề khổng lồ gồm vô số mẹo vặt và kỹ năng; nhờ chúng, bạn sáng tạo ra những bối cảnh giúp cuộc sống dễ hiểu hơn, và rồi, bạn tin luôn vào những bối cảnh mình vừa phát minh ra. Từ năm này qua năm khác, đống bùi nhùi đó dần trở thành câu chuyện cuộc đời bạn. Một trong những dụng cụ này là sự tự nghiệm. Để sống sót, tổ tiên chúng ta đã phải suy nghĩ và phản ứng nhanh trước các tình huống. Sự tự nghiệm là công cụ biến những ý tưởng lớn và phức tạp thành những ý nhỏ, dễ xử lý hơn. Nó giải thích những điều xảy ra trong thế giới xung quanh theo cách đơn giản nhất, cho phép bạn tiếp tục cuộc sống mà không bị phân tâm quá nhiều. Khi cần giải quyết vấn đề và ra quyết định, bạn có nhiều công cụ tự nghiệm khác nhau để biến những thứ phức tạp trở thành vô cùng đơn giản. Ví dụ, bạn sử dụng sự tự nghiệm cảm xúc để đưa ra các quyết định xoay quanh việc một người, một vấn đề hay tình huống mang tới cho bạn cảm xúc tiêu cực hay tích cực. Tay ứng cử viên cho chức thị trưởng làm bạn cảm thấy ghê sợ? Thôi, đừng bỏ phiếu cho hắn. Bà bác sĩ kia đã chọn màu xanh nước mũi để sơn tường phòng khám ư? Bạn sẽ không bao giờ tới đó nữa. Sự tự nghiệm xuất hiện ở những lúc bạn không ngờ nhất, như khi bạn cân nhắc xem có nên ủng hộ tiền cho những người làm quảng cáo về lũ chó mèo bị ngược đãi và bỏ rơi không. Khi suy nghĩ về việc ký séc, bạn không đặt câu hỏi về tính chính thống của tổ chức này, về khả năng những con vật có thể phục hồi, hay về lịch sử tài chính của họ. Thay vào đó, bạn chỉ để ý tới việc hình ảnh những con vật bị hành hạ kia có khiến bạn buồn hay không. Câu hỏi đó dễ trả lời hơn rất nhiều, và từ đó, bạn tự cho rằng mình cũng đã giải quyết xong những câu hỏi phức tạp hơn ở trên. Thuật giả kim cho tâm trí này được áp dụng lên mọi mặt trong cuộc sống, từ việc cân nhắc xem có nên bỏ việc hay không cho tới việc lựa chọn ứng cử viên sáng giá cho chức Tổng thống. Những câu hỏi rắc rối phức tạp thường biến hình thành những bài thử cảm xúc, và cảm xúc lại vốn là thứ chẳng đáng tin bao giờ. Khi sử dụng sự tự nghiệm, bạn có xu hướng cho rằng mình đang cân nhắc một cách logic, nhưng thực ra là bạn đã đi đường tắt mà chẳng thèm ngoái đầu nhìn lại. Một chướng ngại vật khổng lồ khác trong trí óc bạn là tập hợp những khuôn mẫu suy nghĩ vô cùng dễ đoán mang tên thiên kiến nhận thức. Thiên kiến là xu hướng suy nghĩ theo một chiều nhất định dù rằng có tồn tại những phương án khác tốt tương tự hay thậm chí là tốt hơn. Lấy ví dụ nhé, bạn có xu hướng rẽ phải mỗi khi bước vào tiệm tạp hóa mặc dù rẽ trái cũng không khác gì cả, như vậy là bạn có thiên kiến rẽ phải trong hành vi của mình. Hầu hết mọi người đều có chung thiên kiến này, và bởi vậy, các cửa hàng lớn đều tận dụng triệt để điều này trong việc thiết kế và trưng bày sản phẩm. Hầu hết tất cả các thiên kiến nhận thức đều có sẵn một cách tự nhiên, nên dù bạn có được sinh ra ở Ai Cập hay Alabama, vào năm 1902 hay năm 2002 đi chăng nữa, thì bạn vẫn mang trong mình một bộ sưu tập những thiên kiến nhận thức như tất cả mọi người. Các nhà khoa học cho rằng hầu hết các thiên kiến đều là cơ chế thích nghi, nghĩa là qua hàng triệu năm tiến hóa, chúng là chốn ẩn nấp đáng tin cậy khi bạn không chắc về cảm xúc của mình hay không biết cần phải hành động ra sao. Một ví dụ nữa là thiên kiến nhận thức muộn: Nó khiến bạn tin mình luôn đoán đúng về tương lai, bởi vì bạn tưởng bở rằng mình đã làm được điều đó cả đời rồi. Sự thật phũ phàng là bạn rất tệ trong việc tiên đoán tương lai, nhưng lại cực giỏi trong việc viết lại các ký ức của bản thân sao cho chúng có vẻ như là bạn đã đúng ngay từ đầu. Ngoài ra, bạn còn sở hữu thiên kiến xác nhận, thứ khiến bạn luôn tìm kiếm các thông tin củng cố cho thế giới quan của bản thân, trong khi tránh xa hoặc bỏ lỡ những thông tin đối nghịch. Qua thời gian, bạn tạo nên một cái bong bóng, mà mọi thứ trong đó có vẻ hoàn toàn phù hợp với những niềm tin có sẵn của bạn. Sự tự nghiệm cho phép bạn suy nghĩ và hành động nhanh hơn, còn thiên kiến lại khiến bạn hành xử theo những cách vốn vẫn giúp các loài linh trưởng tồn tại. Tuy nhiên, trong cuộc sống hiện đại, sự tự nghiệm và thiên kiến nhận thức luôn phải đứng trước những thử thách, và đó là lúc bạn lôi các loại ngụy biện ra. Ngụy biện xuất hiện trong các cuộc tranh cãi. Bạn thường vào cuộc với một kết luận đã có sẵn trong đầu, rồi cố gắng chứng minh rằng kết luận đó không hề ngu ngốc. Cách bạn biện luận cho điều này thường phụ thuộc vào khả năng bẻ cong logic để làm mọi thứ khớp với nhau. Ta cùng xem một ví dụ cụ thể nhé: Có thể bạn cho rằng bánh mì kẹp xúc xích là thứ đồ ăn chế biến công nghiệp đáng kinh tởm, và bạn không thể tin nổi là em họ của mình đang cho con ăn cái món đó, vì không ai được phép bắt trẻ con ăn thực phẩm mất vệ sinh hết. Vậy là bạn vừa mới đưa ra một lập luận đầy ngụy biện, bởi giả định của bạn nằm ngay trong câu đầu tiên: Bánh mì kẹp xúc xích là thứ kinh tởm. Luận điểm của bạn chẳng chứng minh được gì cả. Nó thậm chí còn chẳng hề nói gì đến độ ghê tởm của thứ thịt nghiền lẫn mỡ bọc trong lớp màng ăn được. Bạn mới chỉ nói lên một niềm tin của bản thân, và cho biết nó là nguyên nhân cho một suy nghĩ nhất định. Bạn có thể nhìn rõ chân tướng của phép ngụy biện này bằng cách sắp xếp câu như sau: “Không ai được ép trẻ con phải ăn thứ thực phẩm mà tôi cho là kinh tởm”. Bạn thường xuyên bị lẫn lộn trong đám logic của bản thân, và cuối cùng thì nhất nhất bẻ cong từ ngữ để làm thế giới khớp với những định kiến của riêng mình. Những ngụy biện thiếu logic, sự tự nghiệm rối rắm và các thiên kiến nhận thức đầy sai lầm cùng hợp lực với một loạt những hiện tượng kỳ lạ khác tạo nên cách tiếp cận vấn đề tệ hại mà bạn vẫn dùng để làm rõ mọi việc trong cuộc sống. Bạn chỉ có khả năng tập trung chú ý vào rất ít thứ một lúc, vậy mà bạn lại cảm thấy mình có thể nhìn được hết mọi thứ xuất hiện trước mắt hay nghe được mọi tiếng động gần tai. Ngay cả khi bạn có chú ý, thì những giác quan này cũng vẫn có rất nhiều hạn chế và không hề hoàn hảo. Rồi bạn dùng những thông tin thu thập được qua các giác quan đó, thêm thắt những thứ vốn không có thật và loại bỏ những thứ bạn không muốn chấp nhận, để xây dựng nên “thực tế”. Thêm vào phương trình này sự phức tạp, rộng lớn của hệ thống cảm xúc và trực giác, bạn có thể thấy được độ lệch lạc trong cái nhìn của mình về thực tế và sự thay đổi theo từng phút giây của nó. Độ lệch lạc đó được chuyển thành những ký ức kém chính xác và không hoàn thiện, lại còn xuống cấp dần sau mỗi lần xem lại. Chất hồ dính – bản năng kể chuyện nằm sâu trong mỗi con người - giữ cho mớ thông tin sai lệch hỗn độn này gắn kết với nhau. Chính khả năng này giữ cho bạn tỉnh táo và cân bằng, dù rằng những câu chuyện bạn tự kể cho bản thân có thể khác xa sự thật. Mặc dù bạn rất dễ phạm sai lầm, mắc phải định kiến, dễ bị lừa, cũng như thường xuyên đi lừa người khác, và hình ảnh bản thân trong tâm trí bạn không thực sự khớp với thực tế, nhưng bạn vẫn sống tốt. Ít nhất là trong phần lớn các trường hợp. Nhưng như vậy cũng tạo ra một vấn đề nghiêm trọng, nhất là khi các chính trị gia, các vị giám đốc điều hành và những người có quyền lực thay đổi cách thế giới vận hành bắt đầu lợi dụng điều này. Họ ném ra những luận điểm ủng hộ hay phản đối một thứ gì đó dựa trên những ảo tưởng tạo ra bởi sự bất toàn trong tâm trí và giác quan của bạn. Trong các ngành khoa học thần kinh, tâm lý và kinh tế, những khiếm khuyết lớn trong tâm trí con người đã được biết tới từ khoảng năm mươi năm nay. Nỗ lực nghiên cứu trong các ngành đó vẫn đang tiếp tục được xúc tiến, nhưng về cơ bản thì hầu hết những gì khoa học đã tìm ra về vấn đề này vẫn nằm dưới cái mũ học thuật. Bạn rất may mắn khi được sống trong thời kỳ mà các kiến thức vốn bị coi là cao siêu bắt đầu len lỏi vào những cuộc hội thoại thường ngày. Và đó chính là mục đích của cuốn sách bạn đang cầm trên tay đây: tiết lộ phần nào kiến thức về những khuyết điểm của bạn để chúng có thể được sử dụng một cách tốt nhất. Trong những điều chúng ta sắp nói tới đây, một số sẽ liên quan tới cấu tạo của não bộ, số khác liên quan tới những ảnh hưởng văn hóa, và có cả những thứ dính dáng tới các thói quen đã có từ xa xưa. Bộ não trong hộp sọ của bạn được tạo nên qua quá trình tiến hóa, và thế giới của tổ tiên bạn chứa đầy những tình huống mà ngày nay bạn không cần phải đối mặt nữa. Tuy vậy, não bộ của bạn vẫn không ngừng đề phòng. Nếu bạn đang ngủ và bị ai đó ném sợi dây thừng vào người, thì cũng chẳng mất gì mà không hốt hoảng, la hét và giãy dụa (tất nhiên là vẫn cố gắng giữ cho quần không bị ướt). Nếu đó là một con rắn độc, thì phản ứng như vậy rất có ích. Thử nghĩ mà xem, sẽ nguy hiểm làm sao nếu lần nào bị đánh thức bởi vật giống con rắn, bạn cũng chỉ ngáp ruồi và nhẹ nhàng gạt nó qua một bên. Qua quá trình tiến hóa hàng triệu năm, những sinh vật không hoảng hốt trước sự xuất hiện của các vật thể giống-rắn đã không sống sót được đủ lâu và đẻ được nhiều con cái như những con người có phản ứng này, và bởi vậy, bạn thừa hưởng sự sợ hãi đó, cùng với nỗi sợ những thứ nhiều chân bò loằng ngoằng đáng ghê tởm, độ cao, những nơi tăm tối và người lạ. Bạn được lập trình để biết sợ những kẻ khủng bố hơn sợ đồ nội thất, mặc dù nếu nói về mặt thống kê thì mỗi năm, số người mất mạng vì bị ghế sofa và TV đổ đè lên người còn nhiều hơn là vì khủng bố. Khi bạn nhận thức được rằng thế giới đã nhào nặn nên tâm trí bạn chính là thế giới mà bạn đủ kỹ năng đương đầu nhất, thì cũng dễ hiểu tại sao những thứ như động cơ xe hơi, chế độ giảm cân hay công thức làm bánh soufflé lại khó nắm bắt tới vậy, và đó là còn chưa kể tới các loại thuốc nội soi và vật lý lượng tử đấy. Đây không phải là cuốn sách về những hiện tượng tâm lý bất thường. Nó nói về những thứ bình thường trong tâm lý, những thứ thông thường, mặc định được cài sẵn trong bộ não của mỗi con người, từ các nhà khoa học chế tạo tên lửa, các nguyên thủ quốc gia đến các bà cô ở văn phòng, người dùng lịch in hình mèo cho những công việc cá nhân và lịch in hình các chàng lính cứu hỏa cho những buổi họp công chuyện. Bạn nghĩ thấy tận mắt thì sẽ đáng tin, rằng những suy nghĩ của bạn luôn dựa trên những bản năng đáng tin cậy và những phân tích hợp lý, và dù đôi khi cũng mắc sai lầm, về cơ bản, bạn vẫn là người điều khiển đầy thông minh và luôn tập trung cao độ của hệ thần kinh phức tạp nhất Trái Đất. Bạn tin khả năng của mình rất tốt, trí nhớ của mình rất tuyệt hảo, suy nghĩ của mình rất hợp lý và luôn mang tính ý thức cao, câu chuyện của đời của mình là thành thật và chính xác, tính cách của mình thì vững vàng không đổi và không chê vào đâu được. Nhưng sự thật phũ phàng là bộ não luôn nói dối bạn. Bên trong hộp sọ là một âm mưu to lớn và sâu rộng với mục đích giữ cho bạn không thể lật mở những sự thật về bản thân cũng như về khả năng thực của mình. Chính sự tự tin không đáng có mà bạn sở hữu đã thay đổi cách bạn hành xử, tạo nên cánh cửa sau cực lớn và dễ mở, chào đón những tên lừa đảo, các nhà ảo thuật, nhân viên quan hệ công chúng, các nhà quảng cáo, những tên giả khoa học, những kẻ buôn bùa chú và vô số những người khác nữa. Bạn có thể học được rất nhiều về bản thân khi nhìn từ góc độ của những người có khả năng nhìn thấu hành động và biết cách thao túng tính khờ dại của bạn: Hãy học từ chính những khiếm khuyết và thất bại của bản thân. Nhờ vào một cách tiếp cận mới trong bộ môn tâm lý học, các nhà khoa học đã bắt đầu vẽ được bức tranh toàn cảnh về những lỗi lầm và khiếm khuyết trong mỗi con người. Cuốn sách này là bộ sưu tập gồm một số ảo tưởng thú vị nhất được phát hiện từ trước tới nay. Tôi hy vọng rằng khi đọc, bạn cũng sẽ được giác ngộ như tôi khi phát hiện ra chúng. Hãy coi đây là chiến dịch gây sốc và tạo sự kinh ngạc được thiết kế để giúp bạn cảm thấy kết nối hơn với cộng đồng loài người. Chúng ta cùng hội cùng thuyền cả thôi, và đây là những chướng ngại tâm lý chung mà ai cũng sở hữu. Hãy sử dụng những thứ bạn học được trong cuốn sách này để mở lòng hơn với người khác và để thành thực hơn với bản thân. Bạn không thông minh lắm đâu, nhưng có những cách tưởng chừng như vô lý, nhưng lại hiệu quả và thú vị vô cùng sẽ giúp bạn đỡ ngu ngơ hơn đấy. Cùng bắt đầu nào. Mời các bạn đón đọc Bạn Đỡ Ngu Ngơ Rồi Đấy của tác giả David McRaney.
Sứ Giả Yêu Thương - Mattie J. T. Stepanek
Câu chuyện cảm động về một cậu bé với phẩm chất tốt đẹp đã chạm đến hàng triệu trái tim, và đấu tranh không ngừng nghỉ vì hòa bình. Di sản của cậu sẽ tiếp tục được lan tỏa khắp thế giới cho đến hôm nay và mai sau. Oprah Winfrey đã gọi Mattie Stepanek là “niềm cảm hứng”; nhà thơ Mỹ Maya Angelou tài ba cảm thấy rất tâm đầu ý hợp với thi sĩ trẻ này; và Tổng thống Jimmy Carter đã miêu tả cậu bé là “con người xuất chúng nhất mà ông từng biết”. Giờ đây, cả thế giới sẽ có dịp thấu hiểu cuộc đời của một nhà thơ, một sứ giả hòa bình, và một triết gia. Cậu bé ấy - tuổi nhỏ, vóc người mảnh khảnh, phải đối mặt với nhiều thử thách về sức khỏe thể chất - vẫn dám nói với đời rằng, “Dù đời có ép uổng, làm tổn thương và đe dọa tôi đến mức nào, tôi vẫn sống trọn vẹn với đời. Tôi sẽ tìm được cảm giác bình an trong cơn bạo bệnh. Tôi sẽ tìm được niềm vui trong tận cùng đớn đau. Tên tôi là Mattie Stepanek và tôi sẽ là sứ giả yêu thương.” Mattie Stepanek không lớn lên như cỏ dại; cháu vươn lên như một thân cây với gốc rễ vững vàng bám sâu vào lòng đất. Jeni Stepanek - người đã chứng kiến các con mình chống chọi với căn bệnh hiểm nghèo, chứng kiến con trai mình, nhà thơ bé nhỏ, dũng cảm chiến đấu từng ngày để được sống, để được thấy ánh mặt trời, và bản thân chị cũng đang mang trong người căn bệnh tương tự – chính là gốc rễ của niềm khao khát sống ấy. Chị như thân cây bám chặt vào đất. Chị truyền cho các con mình sức mạnh; chị nuôi dưỡng và là tấm gương để con trai, nhà thơ nhỏ tuổi, noi theo. Và giờ đây, chị mang đến cho chúng ta tác phẩm Sứ Giả Yêu Thương: Di Sản của Mattie J.T. Stepanek và Những Khúc Tâm Ca. Trong Sứ Giả Yêu Thương, Jeni Stepanek chia sẻ những tình tiết cảm động và riêng tư về cuộc đời của Mattie. Khi Mattie chào đời với một chứng bệnh loạn dưỡng cơ hiếm gặp, người ta khuyên Jeni nên đưa con vào viện chăm sóc trẻ em và “đợi chuyện gì đến sẽ đến”. Thế nhưng, Jeni đã nuôi nấng một đứa trẻ sau này đã biến những khó khăn trắc trở trên đường đời thành thông điệp của hòa bình và hy vọng. Mặc dù phải đương đầu với hoàn cảnh bản thân bị bệnh nặng, mẹ tật nguyền, bố mẹ ly hôn, anh chị mất sớm, nhưng Mattie chưa bao giờ nản lòng nhụt chí. *** "Sứ Giả Yêu Thương" - Tác giả Jeni Stepanek và Larry Lindner Cuốn sách chia sẻ những tình tiết cảm động và riêng tư về cuộc đời của Mattie. Khi Mattie chào đời với một chứng bệnh loạn dưỡng cơ hiếm gặp, người ta khuyên Jeni nên đưa con vào viện chăm sóc trẻ em và “đợi chuyện gì đến sẽ đến”. Thế nhưng, Jeni đã nuôi nấng một đứa trẻ sau này đã biến những khó khăn trắc trở trên đường đời thành thông điệp của hòa bình và hy vọng. Mặc dù phải đương đầu với hoàn cảnh bản thân bị bệnh nặng, mẹ tật nguyền, bố mẹ ly hôn, anh chị mất sớm, nhưng Mattie chưa bao giờ nản lòng nhụt chí. "Sau “Ba ơi mình đi đâu”, sau ” Trên bục giảng” thì đây là cuốn sách tiếp theo mang đến một cách nhìn thật khác. Vẫn là những nỗ lưc phi thường, là nụ cười đè nén nỗi đau, là sự vật lộn chống chọi với sự thống khổ, của trái tim cứ bị bóp nghẹn hàng ngày. Và cuốn sách này cho chúng ta nhìn thấy thêm một tình yêu được nhân rộng khắp nơi. Rằng cái gì xuất phát từ trái tim sẽ đến được với trái tim. Tôi cứ suy nghĩ mãi về cảnh mấy mẹ con không có việc làm, không có nguồn thu nhập, nhưng vì lòng tốt ở khắp mọi nơi nên họ đã được giúp đỡ để có nhà ở, để có thể tới bệnh viện định kỳ, và nhờ đó đã duy trì được sự sống của một nhà thơ tuổi nhỏ mà tâm hồn không hề nhỏ. Cậu bé ấy là thiên thần, thiên thần của tình yêu thương, đã gắn kết được bao con người, đem đến bao nụ cười cho mọi người xung quanh. Tựa đề có nói rằng đến những người mạnh mẽ nhất cũng sẽ phải rơi nước mắt. Nhưng tôi không nghĩ thế, những người cảm nhận được tình yêu của cậu bé có thể sẽ không khóc, mà sẽ mỉm cười bởi đó chính là thông điệp mà cậu bé muốn mang tới với mọi người. Người ta mỉm cười với hạnh phúc, đôi khi mỉm cười có thể trào nước mắt, nhưng đó là nước mắt hạnh phúc, bởi cậu bé là sứ giả của yêu thương cơ mà". ------------- Nguồn: Sương sớm Mời các bạn đón đọc Sứ Giả Yêu Thương - Mattie J. T. Stepanek của tác giả Jeni Stepanek & Larry Lindner.